- Tổng số vốn điều lệ đăng ký hoạt động trên 1.806 tỷ đồng; doanh thu bình quân một HTX là 850 triệu đồng/năm; lãi bình quân một HTX trên 300 triệu đồng/năm;

b) Liên hiệp hợp tác xã

Toàn tỉnh hiện có 03 Liên hiệp HTX, trong đó có 01 Liên hiệp HTX nông nghiệp và 02 Liên hiệp HTX phi nông nghiệp, tổng vốn đăng ký là 66,1 tỷ đồng. Dù mới đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng Liên hiệp HTX đã chứng minh tính hiệu quả, vai trò dẫn dắt KTTT, HTX phát triển theo hướng liên kết bền vững.

c) Tổ hợp tác

Nhìn chung các THT trên địa bàn tỉnh phát triển ổn định về số lượng, đa dạng hóa về hình thức hoạt động, rất phù hợp với người nông dân, lao động ở vùng nông thôn và miền núi, mang tính chất thời vụ hoặc vụ việc, hợp tác với nhau theo hợp đồng hợp tác. Do THT không có tư cách pháp nhân, được hình thành trên cơ sở hợp đồng hợp tác, gồm từ 02 cá nhân, pháp nhân trở lên tự nguyện thành lập, cùng đóng góp tài sản, công sức để thực hiện những công việc nhất định, cùng hưởng lợi và cùng chịu trách nhiệm. Do vậy, thực tế cho thấy còn tồn tại tình trạng nhiều THT hoạt động không thường xuyên, chỉ mang tính thời vụ, tổ chức của THT còn thiếu chặt chẽ, lỏng lẻo dẫn đến việc theo dõi, đánh giá hoạt động của các THT còn hạn chế.

d) Quỹ tín dụng nhân dân

Đến 30/6/2023, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có 02 Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) là QTDND Hưng Đạo và QTDND Mạo Khê (không thay đổi so với năm 2022). Thực hiện Chỉ thị số 06/CT-TTg ngày 12/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường giải pháp nhằm đảm bảo an toàn hoạt động, củng cố vững chắc hệ thống QTDND và Quyết định số 209/QĐ-NHNN ngày 31/01/2019 của Ngân hàng Nhà nước về việc phê duyệt Đề án củng cố và phát triển hệ thống QTDND đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, trước mắt tập trung rà soát, củng cố, chấn chỉnh lại toàn bộ hệ thống QTDND hiện nay nhằm đảm bảo ổn định, an toàn, lành mạnh và hiệu quả trước khi thực hiện tăng cường mở rộng phát triển hệ thống QTDNQ nên trong năm 2023, năm 2024, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Quảng Ninh chưa xem xét thành lập mới QTDND trên địa bàn tỉnh;

- Hoạt động của 02 QTDND trên địa bàn ổn định, có hiệu quả, theo đúng tôn chỉ, mục đích mô hình tổ chức tín dụng hợp tác, hỗ trợ các thành viên trên địa bàn phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, nâng cao đời sống của người dân, góp phần vào việc xóa đói giảm nghèo, đẩy lùi cho vay nặng lãi và phát triển kinh tế địa phương: 06 tháng đầu năm 2023, 02 QTDND trên địa bàn hoạt động có hiệu quả, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với Nhà nước, thành viên, người lao động theo quy định hiện hành. Doanh thu bình quân của QTDND là 6.695 triệu đồng bằng 58,9 % so kế hoạch năm 2023, trong đó doanh thu từ thành viên 6.639 triệu đồng. Lãi bình quân của 1 QTDND là 1.304 triệu đồng bằng 157 % so kế hoạch năm 2023; hằng năm thực hiện chia cổ tức cho thành viên trên số vốn góp theo Nghị quyết Đại hội thành viên bình quân đạt trên 8%/năm. Thu nhập bình quân của người lao động làm việc thường xuyên tại QTDND là 16 triệu đồng/tháng.

1.2. Về thành viên, lao động của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, tổ hợp tác, quỹ tín dụng nhân dân

a) Hợp tác xã

Đến 30/6/2023, số thành viên tham gia HTX là 58.325 thành viên, trong đó số lao động thường xuyên làm việc trong khu vực HTX là 72.800 người.

b) Liên hiệp hợp tác xã

Toàn tỉnh hiện có 03 LH HTX, với 13 HTX tham gia Liên hiệp HTX, thu hút hàng trăm lao động làm việc thường xuyên và thời vụ cho các HTX, Liên hiệp HTX.

c) Tổ hợp tác

Bình quân 1 THT có 3 thành viên, ước đến 31/12/2023, toàn tỉnh có 655 thành viên tham gia THT.

d) Quỹ tín dụng nhân dân

- Ước đến 31/12/2023, tổng số cán bộ quản lý HTX là 5.500 người. Trong đó, cán bộ trình độ sơ cấp, trung cấp đạt 4.000 người, trình độ cao đẳng, đại học trở lên là 1.300 người;

- Đến 30/6/2023, tổng số cán bộ quản lý QTDND là 08 người và 8/8 người có trình độ Đại học. Cán bộ quản lý Quỹ đảm bảo đủ số lượng, điều kiện tiêu chuẩn theo quy định.

Tính đến 30/6/2023, toàn tỉnh có 54 HTX công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và xây dựng (chiếm 8,0% tổng HTX toàn tỉnh).

Các HTX trong lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và xây dựng hoạt động tương đối hiệu quả, chủ yếu tập trung vào một số ngành nghề như: sản xuất, khai thác vật liệu xây dựng, chế biến thủy sản, nước mắm gốm sứ, thủ công mỹ nghệ... đặc điểm chung của các HTX hoạt động trong lĩnh vực này chủ yếu có quy mô vừa và nhỏ, công cụ, thiết bị còn đơn giản, sản phẩm làm ra còn đơn điệu. Tuy nhiên với những cố gắng tìm tòi, sáng tạo, phát huy nội lực, tranh thủ các điều kiện thuận lợi về tài nguyên thiên nhiên, nguyên vật liệu và sự quan tâm hỗ trợ của tỉnh của địa phương, khắc phục khó khăn để vươn lên, nhằm đảm bảo việc làm và đời sống cho thành viên, người lao động trong từng đơn vị, một số mặt hàng đã có chỗ đứng trong thị trường trong tỉnh và ngoài tỉnh, qua đó đóng góp một phần kinh tế vào ngân sách Nhà nước cũng như ổn định công ăn việc làm cho thành viên và người lao động.

2.3. Lĩnh vực vận tải

Đến 30/6/2023, có 42 HTX hoạt động trong lĩnh vực vận tải, chiếm 6,3% tổng HTX trên địa bàn tỉnh. Các hoạt động của HTX lĩnh vực vận tải chủ yếu tập trung vào kinh doanh dịch vụ vận tải hành khách tuyến cố định, vận tải taxi, vận tải hàng hóa trong tỉnh và ngoài tỉnh. Đến tháng 6/2023, đã có 01 hợp tác xã vận tải (chi nhánh HTX Hòa Bình xanh) áp dụng khoa học công nghệ trong tổ chức điều hành hoạt động vận tải của đơn vị (sử dụng app để liên kết với hành khách, hỗ trợ đặt xe và điều động phương tiện gần nhất để đón khách);

- Những tháng đầu năm 2023, do giá xăng dầu và lãi suất vay của các ngân hàng liên tục tăng cao, hoạt động đăng kiểm bị ùn tắc tại nhiều địa phương trên cả nước đã ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch sản xuất kinh doanh của HTX;

- Các HTX vận tải đã nhận thức được vấn đề đẩy nhanh chuyển đổi số và ứng dụng những thành tựu công nghệ vào hoạt động kinh doanh nhằm tăng cường hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, chi phí ban đầu để mua các phần mềm phục vụ chuyển đổi số như hợp đồng điện tử, vé điện tử, hóa đơn điện tử, chữ ký số... và chi phí vận hành còn khá cao, nhất là đối với các HTX vận tải hàng hóa có ít đầu xe;

- Phần lớn các HTX vận tải hàng hóa trên địa bàn tỉnh có quy mô nhỏ chưa tiếp cận sâu vào các chuỗi cung ứng hàng hóa. Do vậy, khả năng cạnh tranh hạn chế, khó tiếp cận những đơn hàng lớn, nhất là đơn hàng tại các khu công nghiệp. Thành viên, người lao động làm việc trong HTX vận tải cơ bản được hưởng các chế độ, quyền lợi theo quy định của nhà nước, bên cạnh đó thu nhập bình quân người lao động tăng, ước đạt 6 triệu đồng/người/tháng.

2.4. Lĩnh vực thương mại, dịch vụ và lĩnh vực khác

Đến 30/6/2023, toàn tỉnh có 135 HTX (chiếm 20,2% tổng số HTX toàn tỉnh) hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau, như: Thương mại dịch vụ, vệ sinh môi trường, kinh doanh chợ và các dịch vụ tổng hợp khác;

Phần lớn các HTX vẫn có quy mô nhỏ, chất lượng hàng hóa dịch vụ chưa cao, vốn sản xuất kinh doanh ít, nộp ngân sách còn thấp. Số HTX hoạt động hiệu quả tập trung chủ yếu tại một số địa phương như Hạ Long, Đông Triều, Cẩm Phả, Uông Bí, tại đây đã có những HTX lớn khẳng định được vị trí của mình trên thị trường. Các địa phương khác mặc dù có số lượng HTX lớn nhưng đa phần hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp (trên 70%) với dịch vụ thủy nông, cung ứng giống cây trồng, vật nuôi, thuốc bảo vệ thực vật phòng trừ sâu bệnh, chuyển giao khoa học kỹ thuật... hiệu quả kinh doanh thấp hầu như không có lãi.

2.5. Lĩnh vực tín dụng

Đến 30/6/2023, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có 02 QTDND Hưng Đạo và Mạo Khê đóng trụ sở trên địa bàn Thị xã Đông Triều, hoạt động cơ bản an toàn, hiệu quả và đảm bảo tôn chỉ, mục đích, hỗ trợ cho các thành viên trên địa bàn phát triển sản xuất, kinh doanh nâng cao đời sống, góp phần vào phát triển kinh tế địa phương và hạn chế, đẩy lùi tín dụng đen trên địa bàn. Kết quả cụ thể:

- Tổng nguồn vốn hoạt động đạt 230.186 triệu đồng, trong đó vốn chủ sở hữu 20.688 triệu, chiếm 8,9%; vốn huy động từ thành viên và khách hàng 198.238 triệu đồng, chiếm 86,1% tổng nguồn vốn. Dư nợ cho vay hỗ trợ sản xuất kinh doanh, phục vụ đời sống của các thành viên đạt 174.115 triệu đồng, chất lượng tín dụng của 02 QTDND đảm bảo theo quy định: Nợ xấu luôn được kiểm soát, tỷ lệ nợ xấu/tổng dư nợ dưới 2%; Tổng số thành viên QTDND là 2.083 thành viên;

- Về hiệu quả hoạt động: 02 QTDND trên địa bàn cơ bản tuân thủ đúng quy định pháp luật, hoạt động an toàn, hiệu quả; góp phần phục vụ phát triển kinh tế địa phương, giảm nghèo bền vững, tương trợ giữa các thành viên và hạn chế tình trạng tín dụng đen tại địa phương.

Thông qua việc triển khai luật và các văn bản hướng dẫn, đại đa số các HTX nắm bắt được các chủ trương chính sách của Đảng và nhà nước về hỗ trợ và phát triển kinh tế tập thể, các cấp đã nhận thức được tầm quan trọng, ý nghĩa thiết thực của Nghị quyết 13-NQ/TW, các quan điểm về phát triển KTTT, đồng thời đã nhận thức mục tiêu phát triển KTTT là tạo điều kiện cho nhân dân đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp gắn với phát triển kinh tế hộ gia đình, giảm nghèo nhanh và bền vững.

1.2 Ở cấp địa phương

- Xác định vai trò và tầm quan trọng của KTTT, HTX trên cơ sở các quy định của Trung ương nhất là từ khi Luật HTX năm 2012 được ban hành với 06 chính sách hỗ trợ: Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực; xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường; ứng dụng khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới; tiếp cận vốn và quỹ hỗ trợ phát triển HTX; tạo điều kiện tham gia các chương trình mục tiêu, chương trình phát triển kinh tế - xã hội; chính sách hỗ trợ thành lập mới HTX. Các chính sách này cụ thể hóa trong Chương trình hỗ trợ phát triển HTX giai đoạn 2015-2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 2261/QĐ-TTg ngày 15/12/2014;

Hàng năm, các chính sách tài chính, tín dụng, đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cán bộ quản lý... được các sở, ban, ngành và địa phương; Liên minh HTX tỉnh triển khai thực hiện. Những vấn đề vướng mắc, tồn tại được xem xét giải quyết, tạo được lòng tin của cán bộ thành viên và người lao động trong HTX đối với đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước và của tỉnh;

Tuy nhiên một số địa phương, đơn vị chưa chú trọng công tác tuyên truyền, vận động việc thực hiện các chủ trương phát triển KTTT cũng như Luật HTX và các văn bản hướng dẫn; nhiều HTX không hiểu rõ về giá trị, nguyên tắc, bản chất hoạt động của tổ chức HTX. Nguyên nhân do vẫn còn một bộ phận cán bộ lãnh đạo, đảng viên và người dân không thấy hết được vai trò to lớn của khu vực KTTT, HTX trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tỉnh Quảng Ninh thường xuyên quan tâm hướng dẫn, tư vấn hỗ trợ các HTX tham gia hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu, giới thiệu sản phẩm trên các phương tiện thông tin đại chúng; hỗ trợ tổ chức các chương trình, hội nghị kết nối cung cầu, xúc tiến tiêu thụ các sản phẩm nông sản của tỉnh theo Nghị quyết số 194/2019/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh về việc ban hành chính sách khuyến khích đầu tư, liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh. Tỉnh đã lựa chọn, hỗ trợ, hướng dẫn các HTX có sản phẩm nông nghiệp chủ lực, sản phẩm OCOP tham gia triển lãm, giới thiệu các sản phẩm tại các Hội chợ, Hội nghị kết nối cung cầu trong và ngoài tỉnh. Đồng thời, Hội đồng nhân dân tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 15/2023/NQ-HĐND ngày 30/3/2023 Quy định nội dung hỗ trợ; mẫu hồ sơ; trình tự, thủ tục lựa chọn dự án, kế hoạch, phương án sản xuất, lựa chọn đơn vị đặt hàng thực hiện hoạt động hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc các Chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025.

3.3. Chính sách ứng dụng khoa học, kỹ thuật và công nghệ mới

- Về hướng dẫn, hỗ trợ các tổ chức kinh tế tập thể về ghi nhãn hàng hóa, đăng ký mã số mã vạch, xác lập và thực thi quyền sở hữu trí tuệ; truy xuất nguồn gốc hàng hóa, tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng sản phẩm: Tiếp nhận hồ sơ công bố hợp chuẩn: 18 hồ sơ; tư vấn hệ thống quản lý chất lượng cho 13 đơn vị; chứng nhận hợp quy: 01 đơn vị chứng nhận Hệ thống quản lý chất lượng; 06 lô hàng chứng nhận sản phẩm;

- Hỗ trợ Hợp tác xã sản xuất giống Gà bản địa Tiên Yên thực hiện Dự án "Ứng dụng khoa học và công nghệ xây dựng mô hình chăn nuôi gà thương phẩm cho thịt theo hướng liên kết chuỗi giá trị nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm thịt gà hàng hóa phục vụ phát triển kinh tế tỉnh Quảng Ninh" thuộc Chương trình nông thôn miền núi - Bộ Khoa học và Công nghệ. Dự án đã được Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt với tổng mức kinh kinh phí gần 7,0 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn hỗ trợ từ nguồn Ngân sách Trung ương hỗ trợ 3,05 tỷ đồng;

- Hướng dẫn Hợp tác xã nuôi trồng, chế biến, thương mại xuất nhập khẩu Nông - Lâm - Thủy sản Quảng Hà trong phối hợp thực hiện 02 nhiệm vụ Khoa học và Công nghệ cấp tỉnh: “Hoàn thiện công nghệ sản xuất giống và nuôi thương phẩm Sá Sùng (Sipunculus nudus) quy mô hàng hóa tại Quảng Ninh” và nhiệm vụ “Hoàn thiện quy trình kỹ thuật sản xuất giống và nuôi thương phẩm cá song da báo (Plectropomus leopardus) (cá song lọi) tại tỉnh Quảng Ninh”;

- Tổ chức các Hội thảo khoa học: “Giới thiệu ứng dụng công nghệ nano trong canh tác cây trồng” đến các tổ chức, cá nhân, hợp tác xã tại huyện Ba Chẽ, huyện Bình Liêu và huyện Tiên Yên.

3.4. Chính sách về tiếp cận vốn và quỹ hỗ trợ phát triển HTX

Hằng năm, Chi nhánh Ngân hàng nhà nước tỉnh thường xuyên chỉ đạo các tổ chức tín dụng tạo điều kiện để HTX tiếp cận được nguồn vốn tín dụng của Nhà nước. Về tín dụng thương mại, đa số HTX đều chưa được vay bằng thế chấp tài sản của HTX, do HTX chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hoặc một số nơi không chấp nhận HTX vay vì thiếu tài sản thế chấp. So với các thành phần kinh tế khác, HTX rất khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay để mở rộng sản xuất, kinh doanh, dịch vụ;

Thực tế khi thực hiện chính sách, hầu như các hợp tác xã trên địa bàn tỉnh không được hỗ trợ, nhà nước thực hiện hỗ trợ trực tiếp đến hộ nông dân, ngư dân, trong đó có hộ dân là thành viên của hợp tác xã.

3.6. Chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của HTX với doanh nghiệp:

- Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định số 35/2019/QĐ-UBND ngày 11/11/2019 về ban hành quy định triển khai thực hiện Nghị quyết số 194/2019/NQ-HĐND ngày 30/7/2019 của HĐND tỉnh về ban hành chính sách đầu tư, liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh. Tính đến hết năm 2022, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đã phê duyệt và triển khai hỗ trợ 28 dự án liên kết cấp huyện cho khoảng 716 cá nhân/tổ chức với tổng kinh phí phê duyệt 25.451,9 triệu đồng, ngân sách nhà nước hỗ trợ 14.663,3 triệu đồng;

- Thúc đẩy chuyển đổi số trong kinh tế tập thể, hợp tác xã: (1). Từ tháng 3/2023, tỉnh Quảng Ninh đã triển khai cơ sở dữ liệu quản lý năng lực giám sát và đánh giá ngành Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (http://gsdgdcrd.vn/); (2). Đã tổ chức nâng cao nhận thức cho hợp tác xã, khuyến khích các hợp tác xã nông nghiệp tham gia thực hiện chuyển đổi số thông qua ứng dụng công nghệ thông tin vào sản xuất kinh doanh và tiêu thụ sản phẩm: Đến nay có 23 HTX đưa sản phẩm OCOP lên sàn voso.vn; 21 HTX đưa sản phẩm OCOP lên sàn postmart.vn; 17 HTX với 107 sản phẩm tham gia hệ thống cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc nông lâm thủy sản an toàn trên địa bàn tỉnh tại địa chỉ http://qn.check.net.vn; hỗ trợ 40 hợp tác xã nông nghiệp, trang trại trên địa bàn tham gia ứng dụng phần mềm nhật ký sản xuất và kế toán hợp tác xã FaceFarm;

- Số lượng HTX, tổ hợp tác tăng và đa dạng, phù hợp và đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế hộ. Công tác tổ chức, quản lý HTX bước đầu được củng cố, khắc phục tình trạng thua lỗ kéo dài; quản lý HTX đã có những thay đổi tiến bộ theo hướng dân chủ và minh bạch hơn;

- Nhiều HTX mới được thành lập, hoạt động đa dạng hóa về ngành nghề, lĩnh vực, một số liên hiệp HTX được thành lập để tạo liên kết và mở rộng quy mô sản xuất theo hướng tập trung, quy mô lớn, chuyên canh; các HTX hoàn thành việc chuyển đổi theo quy định của pháp luật, được củng cố, từng bước đổi mới về tổ chức hoạt động, thích ứng ngày càng tốt hơn với cơ chế thị trường; khẳng định vai trò, vị trí của HTX trong nền kinh tế, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị cơ sở và đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh;

- Trong các hoạt động của HTX đã có sự liên kết, liên doanh với nhau và liên kết hợp tác với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác để cùng phát triển, do vậy số HTX làm ăn hiệu quả được duy trì và tăng lên;

Các cơ chế, chính sách của Trung ương, của Tỉnh bước đầu đã tác động tích cực, khuyến khích phát triển kinh tế tập thể với nòng cốt là HTX. Tạo môi trường thuận lợi, phát huy tiềm lực, lợi thế sẵn có của KTTT, tăng cường năng lực cạnh tranh của KTTT trong điều kiện mới.

- Bên cạnh các kết quả đạt được, khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã vẫn còn hạn chế: Tốc độ tăng trưởng còn thấp so với các khu vực kinh tế khác, tỷ lệ đóng góp vào GRDP chưa đáp ứng yêu cầu; phần lớn tổ chức kinh tế tập thể, hợp tác xã có quy mô nhỏ, phát triển không đồng đều giữa các địa phương, giữa khu vực nông nghiệp và phi nông nghiệp, số lượng hợp tác xã tuy tăng, nhưng số lượng thành viên có xu hướng giảm; việc thực hiện chuyển đổi hợp tác xã theo Luật Hợp tác xã năm 2012 còn nhiều vướng mắc; sự liên kết, hợp tác giữa các tổ chức kinh tế tập thể, hợp tác xã với nhau và với các loại hình kinh tế khác còn yếu;

- Vốn, cơ sở vật chất kỹ thuật của HTX còn yếu kém đang là một trong những khó khăn lớn ảnh hưởng đến hoạt động của HTX trong quá trình chuyển đổi và xây dựng mới. Thực tế do vốn lưu động ít làm cho hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ gặp nhiều khó khăn dẫn đến HTX không thể mở rộng hoạt động dịch vụ; hiệu quả hoạt động thấp, khả năng đáp ứng nhu cầu dịch vụ cho xã viên hạn chế, khi các HTX chuyển sang các hoạt động gắn với cơ chế thị trường, liên kết, hợp tác liên doanh với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác... rất khó khăn;

- Trình độ cán bộ quản lý HTX nông nghiệp còn bất cập so với cơ chế quản lý mới; sau chuyển đổi, bộ máy quản lý HTX đã được tinh giản gọn nhẹ hơn, nhưng nhìn chung đội ngũ cán bộ quản lý hầu hết hoạt động theo kinh nghiệm thực tế (cũ), không được đào tạo cơ bản, ít được bồi dưỡng tập huấn. Mặt khác năng lực nắm bắt thông tin và có khả năng dự báo thị trường, sự nhạy cảm linh hoạt để đáp ứng trước những yêu cầu đa dạng phức tạp của cơ chế thị trường còn có nhiều hạn chế. Nhận thức về HTX kiểu mới và Luật HTX của một bộ phận cán bộ cơ sở và nông dân chưa đầy đủ, thực tế việc chuyển đổi và thành lập mới HTX còn mang nặng tính hình thức và thiếu những mô hình hoạt động có hiệu quả;

- Về công tác quản lý và giúp đỡ của Nhà nước đối với kinh tế tập thể, hợp tác xã: Đảng và Nhà nước đã có nhiều chính sách (đặc biệt có Luật HTX) tạo hành lang pháp lý cho HTX chuyển đổi, xây dựng mới, thực hiện hoạt động sản xuất, kinh doanh - dịch vụ, nhưng trên thực tế, sự tác động của các chủ trương, chính sách đó còn chậm đến các cơ sở; nhiều chính sách đã được ban hành nhưng đến nay các tổ chức KTTT, HTX chưa được hưởng lợi từ những chính sách;

- Sản xuất kinh doanh của các hợp tác xã, đặc biệt các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp chịu ảnh hưởng bất lợi của biến đổi khí hậu, thời tiết, dịch bệnh diễn biến phức tạp;

- Việc triển khai các chính sách hỗ trợ phát triển KTTT, HTX còn nhiều hạn chế, chưa đạt được hiệu quả như mong muốn (tốc độ tăng trưởng của khu vực KTTT khoảng 3,34%, thấp so với trung bình chung của cả nước; đóng góp vào GRDP giảm dần còn khoảng 4%/năm). Trong thời gian tới rất cần sự vào cuộc của toàn xã hội và sự tập trung nguồn lực hơn nữa của nhà nước.

4. Giải pháp trong thời gian tới

- Thực hiện đồng bộ các giải pháp phù hợp với Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của Chính phủ; tiếp tục đổi mới, thực hiện hiệu quả các văn bản hướng dẫn thi hành và các cơ chế đặc thù hỗ trợ lĩnh vực KTTT của Trung ương và của Tỉnh, tạo tiền đề cho sự phát triển trong những năm tiếp theo;

- Mở rộng thành viên, đa dạng hóa thành viên, đẩy mạnh thu hút hộ cá thể tham gia HTX, THT; phát triển số lượng, quy mô, chất lượng và hiệu quả; HTX, liên hiệp HTX, THT nâng cao năng lực quản trị, đào tạo nghề cho người lao động và thành viên gắn với sản phẩm của HTX;

- Các HTX, liên hiệp HTX nâng cao năng lực tự chủ, tự chịu trách nhiệm, hoạt động theo quy định của pháp luật, nâng cao chất lượng dịch vụ, bảo vệ lợi ích của thành viên, huy động các nguồn lực để phát triển sản xuất, kinh doanh, thu hút hộ gia đình, cá nhân và các tổ chức khác tham gia thành viên, nhất là địa bàn nông thôn; đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn, nâng cao trình độ và năng lực quản trị phù hợp với chức danh cán bộ của HTX; đào tạo nghề cho thành viên và người lao động gắn với các sản phẩm chính của HTX, liên hiệp HTX, THT; đổi mới phương án sản xuất, kinh doanh khả thi và nâng cao sức cạnh tranh, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số, sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị; tăng cường liên kết, hợp tác, cung ứng dịch vụ đầu vào, đầu ra trong nội bộ HTX, liên hiệp HTX;

- Chính quyền các địa phương khuyến khích, hỗ trợ các THT, HTX, liên hiệp HTX chủ động đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin, thương mại điện tử, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của thị trường; chú trọng nâng cao chất lượng dịch vụ, sản phẩm đạt tiêu chuẩn để xây dựng thương hiệu;

- UBND các địa phương chủ động cân đối quỹ đất chung, bổ sung quy hoạch diện tích đất để sử dụng vào mục đích thực hiện các dự án đầu tư phục vụ sản xuất, tiêu thụ sản phẩm của các HTX; tập trung tháo gỡ khó khăn bằng những giải pháp cụ thể để tháo gỡ giúp các HTX sớm được giao đất, thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, góp phần ổn định và mở rộng sản xuất kinh doanh của các HTX;

- Đẩy mạnh tăng vốn góp và vốn huy động từ thành viên để tăng nguồn vốn hoạt động, tăng vốn đầu tư phát triển, tăng tài sản và quỹ không chia của HTX; khuyến khích liên kết kinh tế giữa HTX, liên hiệp HTX, THT hoạt động trong cùng ngành, lĩnh vực; tăng cường liên kết giữa HTX, liên hiệp HTX, THT với các tổ chức thuộc thành phần kinh tế khác, đặc biệt là liên kết với doanh nghiệp;

- Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh chỉ đạo các tổ chức tín dụng cân đối vốn, tập trung tín dụng cho các tổ chức KTTT, HTX hoạt động trong các lĩnh vực sản xuất - kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên tăng trưởng nền kinh tế theo chủ trương của tỉnh, các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị ứng dụng công nghệ cao, chuỗi giá trị liên kết đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phù hợp với quy định của pháp luật; tạo điều kiện để các HTX được tiếp cận đa dạng nhiều nguồn vốn...

- Quản lý, khai thác vận hành các công trình sau khi hoàn thành nằm trong kế hoạch đấu thầu dịch vụ công ích, đặt hàng, giao kế hoạch của các cấp (kể cả công trình chợ và công trình hạ tầng phục vụ phát triển cụm công nghiệp và cụm làng nghề ở nông thôn).

- Thực hiện các dự án, chương trình phát triển kinh tế - xã hội khác trên địa bàn phù hợp với khả năng của HTX, Liên hiệp HTX.

5.3. Nâng cao hiệu quả hoạt động của khu vực KTTT, HTX

- Tổ chức rà soát, đánh giá tình hình hoạt động của HTX sau khi tổ chức lại theo Luật HTX năm 2012. Tiếp tục tư vấn nâng cao năng lực quản lý, điều hành hoạt động, phương án sản xuất kinh doanh, đào tạo nguồn nhân lực cho HTX. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tạo sự chuyển biến sâu rộng trong nhận thức về bản chất, vai trò của KTTT; cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách phát triển KTTT trên địa bàn tỉnh; tăng cường công tác quản lý Nhà nước và đẩy mạnh công tác giải thể các hợp tác xã hoạt động kém hiệu quả, hoạt động mang tính hình thức.

- Tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực KTTT, HTX: Thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 19/CT-TTg ngày 03/6/2023 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực kinh tế hợp tác, hợp tác xã; Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 05/02/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về chuyển đổi số toàn diện tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; Kế hoạch số 59/KH-UBND ngay 01/3/2022 của UBND tỉnh thực hiện Chuyển đổi số toàn diện tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

- Tập trung xây dựng mô hình HTX điển hình tiên tiến để khuyến khích nhân rộng; tạo điều kiện cho các HTX tiếp cận vốn vay lãi suất ưu đãi; đẩy mạnh phát triển mô hình HTX hoạt động hiệu quả trong lĩnh vực nông nghiệp, đầu tư theo chuỗi, liên kết HTX với các doanh nghiệp để mở rộng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

- Liên minh HTX chủ động bám sát cơ sở; tiếp cận, tư vấn, hỗ trợ cho thành viên HTX; nắm bắt kịp thời tâm tư, nguyện vọng, nhu cầu, bất cập và vướng mắc về hoạt động, chính sách và pháp luật của HTX để phản ánh cho cơ quan chức năng; đồng thời tham mưu, đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù (nếu có) để hỗ trợ phát triển KTTT, HTX.

- Tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp để phát triển các tổ chức KTTT theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Nắm bắt và phản ánh chính xác tình hình hoạt động của KTTT, HTX; làm tốt công tác tư vấn, hỗ trợ, nhất là trong các lĩnh vực đào tạo, tiếp cận các nguồn vốn vay, chính sách đất đai; thông tin thị trường, xây dựng thương hiệu, tổ chức hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, kế toán kiểm toán, ứng dụng khoa học công nghệ trọng sản xuất, kinh doanh của HTX; mở rộng khả năng và phạm vi cung cấp dịch vụ công, xác tiến thương mại cho phần lớn HTX, tư vấn và hỗ trợ pháp lý để bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của thành viên.

5.5. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về kinh tế tập thể

- Nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với hợp tác xã gắn liền với công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp trong phát triển KTTT, HTX; đưa phát triển KTTT, HTX là một trọng tâm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng;

- Kiện toàn bộ máy, nâng cao năng lực cán bộ quản lý nhà nước về KTTT, HTX tại các sở, ban, ngành, UBND các địa phương; phân định rõ nhiệm vụ của từng đơn vị để xây dựng kế hoạch phối hợp thực hiện; quan tâm đào tạo đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về KTTT, HTX;

- Tổ chức thanh tra, kiểm tra thực hiện pháp luật tại hợp tác xã, xử lý vi phạm pháp luật HTX theo quy định của Luật HTX năm 2012, Luật Hợp tác xã 2023 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2024).

5.6. Huy động các lực lượng xã hội, các tổ chức đoàn thể trong nước và quốc tế thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể

- Cấp ủy Đảng cấp huyện, thị xã thành phố thuộc tỉnh tập trung chỉ đạo: Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả KTTT, HTX hiện có theo Luật HTX năm 2012, Luật Hợp tác xã 2023 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2024) trên cơ sở rà soát, củng cố lại các HTX hiện có; vận động HTX thu hút thành viên, hợp nhất, sáp nhập HTX cùng ngành nghề và địa bàn hoạt động để nâng cao tiềm lực tài chính, mở rộng đất đai và quy mô hoạt động của HTX;

- Phát huy vai trò của Mặt trận tổ quốc tỉnh, Hội nông dân tỉnh, Ban Dân tộc tỉnh và các tổ chức chính trị xã hội trong việc vận động quần chúng, thành viên tự nguyện tham gia phát triển KTTT, HTX và thực hiện các quy định pháp luật về KTTT; xây dựng chương trình, kế hoạch hành động, phối hợp với các tổ chức thành viên trong việc phát triển KTTT, HTX.

- Nghiên cứu, đề xuất phương án xử lý những vướng mắc về đất đai của các HTX; hướng dẫn, hỗ trợ các HTX trong sản xuất chế biến và tiêu thụ sản phẩm, đào tạo nguồn nhân lực, ứng dụng khoa học và công nghệ trong sản xuất, xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại.

4. Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Quảng Ninh

- Chỉ đạo các Quỹ tín dụng nhân dân tăng cường công tác huy động vốn, cho vay thành viên phát triển sản xuất, đảm bảo các Quỹ hoạt động ổn định, an toàn, hiệu quả; có phương án xử lý, thu hồi nợ xấu để nâng cao chất lượng tín dụng;

- Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của các Quỹ tín dụng nhân dân để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý các tồn tại, rủi ro trong hoạt động của Quỹ; phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và Liên minh Hợp tác xã tỉnh trong công tác chỉ đạo, quản lý hoạt động hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân.

5. Sở Tài chính

Chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành, Liên minh HTX tỉnh, UBND các huyện, thị xã, thành phố và các đơn vị có liên quan tham mưu cho UBND tỉnh bố trí dự toán chi ngân sách hỗ trợ phát triển KTTT, HTX.

6. Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố

Phát huy, thực hiện tốt vai trò của Ban Chỉ đạo đổi mới phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã địa phương, thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước về KTTT, HTX trên địa bàn; tổ chức thực hiện các chính sách pháp luật, ưu đãi hỗ trợ về phát triển KTTT; HTX thuộc chức năng nhiệm vụ được giao; tăng cường kiểm tra, giám sát, phối hợp với các cơ quan có liên quan kịp thời giải quyết, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình hoạt động của các HTX, THT; tham mưu chỉ đạo rà soát, xử lý dứt điểm các hợp tác xã không còn hoạt động, khó khăn trong giải thể thuộc địa bàn quản lý./.