1. Quan điểm phát triển:

- Quy hoạch bố trí dân cư phải đồng bộ, từ quy hoạch khu dân cư, hệ thống kết cấu hạ tầng khu tái định cư, địa bàn sản xuất, giải quyết việc làm, phục vụ sinh sống ổn định lâu dài của dân tái định cư. Khai thác, sử dụng có hiệu quả thế mạnh trong vùng;

- Bố trí dân cư phải gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh;

- Quy hoạch bố trí dân cư theo hướng ưu tiên cho các vùng có nguy cơ cao về thiên tai (như vùng lũ ống, lũ quét, sạt lở đất, ngập lụt...); vùng biên giới Việt Nam - Lào, vùng đặc biệt khó khăn dễ xảy ra di cư tự do; các hộ cư trú trong khu rừng đặc dụng; ưu tiên bố trí dân cư theo hình thức xen ghép, tại chỗ, nội thôn, nội xã, nội huyện là chính. Trong trường hợp xã, thôn không thể bố trí được, mới bố trí, sắp xếp đến thôn khác, xã khác;

- Quy hoạch bố trí dân cư phải gắn với thế trận an ninh, quốc phòng, nhất là địa bàn các xã có đường biên giới quốc gia, đảm bảo thực hiện đúng quy định về hành lang an ninh biên giới và bảo vệ môi trường bền vững.

2. Mục tiêu:

3. Nội dung quy hoạch

Tổng nhu cầu cần bố trí sắp xếp thuộc các đối tượng theo Quyết định số 1776/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ là 15.711 hộ, trong đó: giai đoạn 2014-2020, dự kiến bố trí sắp xếp ổn định được 6.160 hộ, còn lại sẽ bố trí giai đoạn 2021-2025, gồm các vùng và đối tượng như sau:

3.1. Phân theo địa bàn:

3.2. Phân theo đối tượng

3.3. Hình thức tổ chức tái định cư:

Quy hoạch địa bàn tái định cư cho 15.711 hộ, các điểm định cư ổn định chủ yếu nội xã gồm 513 điểm (trong đó định cư tập trung 127 điểm, định cư xen ghép 312 điểm và bố trí ổn định tại chỗ 74 điểm). Các điểm bố trí này theo 3 hình thức và được phân bổ tại 154 xã của 21 huyện, thành, thị.

a) Địa bàn bố trí tập trung:

Thực hiện bố trí vào khu định cư tập trung với 127 điểm, 7.282 hộ; trong đó giai đoạn 2014 - 2020 bố trí được 55 điểm với 3.417 hộ tại 18 huyện, thành, thị như sau:

b) Địa bàn bố trí xen ghép:

Thực hiện bố trí định cư xen ghép với 312 điểm, 6.009 hộ; trong đó đến năm 2020 bố trí được 164 điểm với 2.595 hộ tại 16 huyện, thành, thị như sau:

c) Địa bàn bố trí ổn định tại chỗ:

Thực hiện bố trí ổn định tại chỗ với 74 điểm, 2.420 hộ; trong đó đến năm 2020 bố trí được 15 điểm với 148 hộ tại 7 huyện, thành, thị như sau:

3.4. Bố trí sắp xếp ổn định theo đối tượng

3.5. Phương án xây dựng cơ sở hạ tầng các vùng tái định cư.

a) Khai hoang, cải tạo mặt bằng điểm định cư:

- Khai hoang khu định cư 324,51 ha;

- San ủi, cải tạo mặt bằng 3.318.120 m3.

b) Hệ thống giao thông:

- Đường giao thông trục chính vào khu định cư mới:

+ Làm mới 82 km (đường nhựa 44 km, đường bê tông, cấp phối 38 km);

+ Nâng cấp 96 km (đường nhựa 57 km, đường bê tông 39 km) theo tiêu chuẩn đường giao thông nông thôn loại A.

- Các tuyến đường nhánh nội vùng dân cư mới:

+ Làm mới 289 km (đường nhựa 182 km, đường bê tông 107 km);

+ Nâng cấp 304 km (đường nhựa 193 km, đường bê tông, cấp phối 111 km) theo tiêu chuẩn đường giao thông nông thôn loại A, B.

- Công trình trên đường: Xây dựng 563 cầu, cống, tràn các loại, trong đó: Xây dựng 66 cầu giao thông, 374 cống qua đường và 123 tràn qua đường các loại.

c) Hệ thống công trình thuỷ lợi: Xây dựng mới 69 hồ đập vừa và nhỏ (làm mới 26 cái, nâng cấp 43 cái); xây dựng 03 trạm bơm điện và đồng thời xây dựng hệ thống kênh mương tưới cấp 1, cấp 2 khoảng 336 km; xây đường ống tưới thuỷ lợi khoảng 145 km.

d) Hệ thống công trình cấp nước sinh hoạt: Công trình tự chảy 217 công trình; đường ống cấp nước: 436 km; bể công cộng: 102 (bể loại kích thước là 5m x 5m x 2m); bể gia đình: 284 bể (loại kích thước 1,8m x 1,2m x 1m). Ngoài ra, người dân sẽ sử dụng khoảng 2.931 giếng khơi và 1.125 giếng khoan để lấy nước sinh hoạt.

e) Hệ thống lưới điện:

- Xây dựng 171 km đường dây 10 KV, 35 KV (trong đó làm mới 103 km, nâng cấp cải tạo 68 km);

- Xây dựng mới và cải tạo khoảng 523 km đường dây 0,4 KV (trong đó làm mới 310 km, nâng cấp 213 km);

- Xây dựng 111 trạm biến áp các loại (trong đó xây mới 65 trạm, nâng cấp công suất 46 trạm). Ngoài ra tại những vùng xa, vùng cao, địa hình hiểm trở điều kiện đặc biệt khó khăn, trước mắt chưa kéo được điện lưới quốc gia thì cần đầu tư mua máy phát điện mini cho các hộ. Tổng số máy phát điện mi ni cần khoảng 192 cái.

4. Danh mục các dự án ưu tiên đầu tư (Có phụ lục kèm theo)

5. Các giải pháp chủ yếu thực hiện quy hoạch

5.1. Về quản lý quy hoạch

- Trên cơ sở quy hoạch điều chỉnh bố trí dân cư được phê duyệt, tiến hành quy hoạch chi tiết, lập, thẩm định phê duyệt các dự án đầu tư bố trí dân cư để tổ chức thực hiện theo kế hoạch hàng năm;

- Xây dựng kế hoạch bố trí dân cư theo thứ tự ưu tiên, nơi có nguy cơ cao về thiên tai phải bố trí thực hiện trước. Có kế hoạch cụ thể để thực hiện dứt điểm các dự án bố trí ổn định dân cư đang triển khai dở dang.

- Trong quá trình thực hiện quy hoạch nếu có sự thay đổi, cần điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với thực tế.

5.2. Về cơ chế, chính sách

a) Chính sách về đất đai

- Căn cứ Luật đất đai hiện hành có biện pháp thu hồi diện tích chưa sử dụng, khai hoang, phục hóa ở những nơi có điều kiện hoặc sử dụng kém hiệu quả của các tổ chức khác hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng đất theo quy hoạch, kế hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt để giao cho các hộ gia đình, cá nhân thuộc dự án bố trí dân cư.

- Miễn giảm tiền sử dụng đất đối với diện tích đất được giao trong hạn mức giao đất ở cho các hộ di dân ở vùng thiên tai, hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở các vùng đặc biệt khó khăn và hộ dân làng chài sống trên sông nước, di chuyển đến các khu, điểm tái định cư theo quy hoạch, kế hoạch và dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo Quy định tại Khoản 1, 2, 3 Điều 11, Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Thủ tướng Chính phủ (riêng chính sách cho các hộ dân làng chài sông trên sông nước được quy định cụ thể tại Quyết định số 33/2011/QĐ-TTg ngày 10/6/2011 của Thủ tướng Chính phủ).

- Đối với hộ thiếu đất sản xuất, thay đổi đất sản xuất, UBND huyện sử dụng lồng ghép các nguồn vốn hỗ trợ thêm đất theo chế độ hỗ trợ đất ở, đất sản xuất tại Quyết định số 755/QĐ-TTg ngày 20/3/2013 của Thủ tướng Chính phủ; quỹ đất chung chưa sử dụng bố trí, chính quyền xã vận động nhân dân tự nhường lại nhau, chủ yếu là trong nội tộc dòng họ, phù hợp với thực tế địa phương.

b) Chính sách hỗ trợ đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng

Ngân sách nhà nước hỗ trợ từ nguồn vốn đầu tư phát triển để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng thiết yếu đối với vùng bố trí dân cư tập trung theo dự án được duyệt, bao gồm các hạng mục: Bồi thường giải phóng mặt bằng (nếu có), san lấp mặt bằng đất ở tại điểm tái định cư; khai hoang đất sản xuất (đối với khai hoang tập trung); đường giao thông (nội vùng dự án và đường nối điểm dân cư mới đến tuyến giao thông gần nhất); thủy lợi nhỏ, công trình cấp nước sinh hoạt và một số công trình thiết yếu khác. Thực hiện lồng ghép nguồn vốn của các chương trình, dự án trên địa bàn để nâng cao hiệu quả đầu tư các nguồn vốn, chống lãng phí thất thoát.

c) Chính sách hỗ trợ trực tiếp hộ gia đình: Thực hiện hỗ trợ theo Điểm c Khoản 2 Điều 3 Quyết định số 1776/QĐ-TTg ngày 21 tháng 11 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ.

d) Chính sách hỗ trợ cộng đồng bố trí dân cư xen ghép: Thực hiện hỗ trợ theo Điểm d Khoản 2 Điều 3 Quyết định số 1776/QĐ-TTg ngày 21 tháng 11 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ.

e) Các chính sách khác: Ngoài các chính sách trên khi triển khai thực hiện các dự án đầu tư cụ thể căn cứ vào điều kiện thực tế từng vùng, từng đối tượng di dân để đề xuất thêm các chính sách: Hỗ trợ phát triển sản xuất (khuyến nông – lâm – ngư, hỗ trợ vay vốn, đào tạo nghề, hỗ trợ phát triển ngành nghề dịch vụ và chế biến tiêu thụ sản phẩm,...), chính sách hỗ trợ sau tái định cư, chính sách đào tạo, tập huấn về quản lý, tổ chức thực hiện Chương trình bố trí dân cư...

5.3. Phát triển sản xuất

Trên cơ sở quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội và quy hoạch tổng thể phát triển ngành nông nghiệp tỉnh Nghệ An đến năm 2020 xác định phương án phát triển sản xuất như sau:

- Thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi tại các dự án bố trí ổn định dân cư; chú trọng phát triển cây hàng hóa, chăn nuôi đại gia súc, trồng rừng, khoanh nuôi, bảo vệ rừng, tạo nguồn thu nhập từ rừng;

- Tận dụng khai hoang mở rộng diện tích đất trồng lúa nước ở những nơi có điều kiện;

- Tổ chức cung ứng giống cây trồng, vật nuôi năng suất, chất lượng cao cho sản xuất. Tăng cường công tác khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, phát triển sản xuất, thâm canh, tăng vụ, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm;

- Phát triển ngành nghề, đặc biệt là những nghề truyền thống của địa phương;

- Tăng cường công tác thông tin, tìm kiếm thị trường; gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm cho hộ dân vùng dự án bố trí dân cư…

5.4. Giải pháp về vốn

- Nhu cầu vốn đầu tư thực hiện Quy hoạch là rất lớn. Để đảm bảo huy động được nguồn vốn thực hiện Quy hoạch, cần triển khai tích cực, đồng bộ và có hiệu quả hệ thống các cơ chế, chính sách huy động vốn.

- Nguồn vốn đầu tư từ ngân sách Trung ương và ngân sách tỉnh, bao gồm vốn đầu tư phát triển và vốn sự nghiệp kinh tế dành chủ yếu cho đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu tại các khu tái định cư tập trung, xen ghép và ổn định tại chỗ, hỗ trợ di chuyển dân; các địa phương chủ động bố trí nguồn vốn do địa phương quản lý kết hợp lồng ghép nguồn vốn của các chương trình, dự án và nguồn vốn hợp pháp khác trên địa bàn để triển khai thực hiện quy hoạch bố trí ổn định dân cư; ưu tiên thực hiện các dự án bố trí ổn định dân cư các vùng: Nguy cơ cao về thiên tai (sạt lở đất, lũ quét, lũ ống, ngập lụt), biên giới Việt Nam - Lào; dân di cư tự do (đời sống quá khó khăn). Thực hiện lồng ghép nguồn vốn của các chương trình, dự án trên địa bàn để nâng cao hiệu quả đầu tư các nguồn vốn, chống lãng phí thất thoát.

5.5. Về tuyên truyền vận động

Huy động sự tham gia của các tổ chức đoàn thể, quần chúng nhân dân, các tổ chức xã hội và cơ quan thông tin đại chúng để tuyên truyền, vận động nhân dân hiểu rõ chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, tích cực tham gia cùng chính quyền các cấp thực hiện bố trí dân cư theo quy hoạch đã được duyệt.

1. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

- Chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành và UBND các huyện, thành, thị công bố quy hoạch điều chỉnh; theo dõi, đôn đốc thực hiện quy hoạch; tham mưu cho UBND tỉnh quản lý, chỉ đạo, tổ chức thực hiện quy hoạch bố trí ổn định dân cư, bảo đảm hiệu quả đầu tư; tổ chức đánh giá định kỳ việc thực hiện quy hoạch; phối hợp với các sở, ngành và các đơn vị có liên quan trình UBND tỉnh xem xét, điều chỉnh quy hoạch trong trường hợp cần thiết; tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng kế hoạch bố trí dân cư 5 năm và hàng năm, báo cáo Bộ Nông nghiệp và PTNT, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính theo quy định;

- Căn cứ vào nội dung quy hoạch điều chỉnh được duyệt, trong từng thời kỳ, xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện mục tiêu và các nội dung của quy hoạch.

2. Sở Kế hoạch và Đầu tư

Chủ trì, phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài chính tham mưu cho UBND tỉnh cân đối, bố trí vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước, lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình, dự án khác để thực hiện có hiệu quả những nội dung của quy hoạch.

3. Sở Tài chính

Chủ trì, phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Nông nghiệp và PTNT tham mưu cho UBND tỉnh bố trí vốn sự nghiệp kinh tế trong dự toán hàng năm để thực hiện các mục tiêu của quy hoạch.

4. Các Sở: Tài nguyên và Môi trường, Công thương, Lao động - Thương binh và Xã hội; Ban Dân tộc và các Sở, ngành liên quan căn cứ chức năng, nhiệm vụ, có kế hoạch chỉ đạo, hướng dẫn các huyện, thị, thành phố thực hiện các nội dung của quy hoạch.

5. Uỷ ban nhân dân các huyện, thành phố, thị xã

- Căn cứ nội dung của quy hoạch điều chỉnh và tình hình thực tế của địa phương, xây dựng kế hoạch 5 năm và hàng năm, báo cáo Sở Nông nghiệp và PTNT, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính để tổng hợp báo cáo UBND tỉnh. Đề xuất chủ trương lập các dự án bố trí ổn định dân cư theo quy hoạch trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định.

- Thường xuyên kiểm tra, báo cáo các khu vực ven sông, kênh, rạch có nguy cơ sạt lở để kịp thời báo cáo và lập kế hoạch xử lý. Thông báo thường xuyên và liên tục vị trí các bờ sông, kênh, rạch có nguy cơ sạt lở để người dân biết, chủ động di dời, tích cực tuyên truyền vận động, hỗ trợ người dân di dời ra khỏi vùng nguy hiểm đến nơi an toàn.