Trong những năm gần đây khối lương sử dụng VLNCN của các ngành kinh tế quốc dân ngày một gia tăng; trước những năm 1990 VLNCN phải nhập khẩu phần lớn, đến nay trong nước đã sản xuất được nhiều loại VLNCN đáp ứng đầy đủ cho các ngành kinh tế quốc dân. Nhiều loại VLNCN tiên tiến đã được sản xuất và sử dụng tại nước ta đem lại hiệu quả kinh tế cao và an toàn cho người sử dụng; hiện nay chúng ta vẫn còn phải nhập khẩu một số lượng nhỏ VLNCN phục vụ cho các công trình đào đường hầm do các Nhà thầu nước ngoài yêu cầu và toàn bộ VLNCN của ngành dầu khí.

Công tác sản xuất, cung ứng và sử dụng VLNCN hiện nay cơ bản đã được quản lý chặt chẽ. Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại, sơ hở thiếu sót như: Việc mua bán và vận chuyển trái phép VLNCN, sử dụng vật liệu nổ không đúng Mục đích... Để tăng cường quản lý chặt chẽ VLNCN và phù hợp với cơ chế mới Chính phủ đã ban hành một số Nghị định, Quyết định thay thế. Nhưng trong quá trình thực hiện một số Bộ, ngành và các đơn vị còn gặp khó khăn trong mối quan hệ công tác: có một số địa phương có những quy định, hướng dẫn không phù hợp với các văn bản pháp quy của Nhà nước ban hành thay thế hoặc mới ban hành. Thực hiện chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được Chính phủ giao, Bộ Công nghiệp giới thiệu tóm tắt và hệ thống hoá một số văn bản pháp luật hiện hành liên quan để các Bộ, ngành, UBND các Tỉnh, Thành phố và các Doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh cung ứng và sử dụng VLNCN cần rà soát, nghiên cứu và tổ chức thực hiện cho phù hợp với các văn bản pháp quy của Nhà nước đã ban hành.

I. VỀ MẶT QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI VLNCN

1. Nghị định 27/CP ngày 20/4/1995 về quản lý sản xuất, cung ứng và sử dụng VLNCN; Nghị định số 47/CP ngày 12/8/1996 Về quản lý vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ của Chính phủ.

2. Nghị định số 11/1999/NĐ-CP ngày 03/3/1999 Về hàng hoá cấm lưu thông, dịch vụ thương mại cấm thực hiện; hàng hoá, dịch vụ thương mại hạn chế kinh doanh, kinh doanh có Điều kiện. Trong đó VLNCN thuộc Danh Mục 2 Khoản I - Hàng hoá đặc biệt hạn chế kinh doanh; Tại Mục 2, Điểm a - Vật liệu nổ công nghiệp do Bộ Công nghiệp quy định và hướng dẫn chi Tiết. Thực hiện Nghị định trên Bộ Công nghiệp đã có Thông tư số 07/2000/TT-BTC ngày 19/12/2000 hướng dẫn thủ tục cấp Giấy phép kinh doanh VLNCN; về quản lý VLNCN Nghị định này thay thế Nghị định 02/CP ngày 02/01/1995.

3. Nghị định số 65/2003/NĐ-CP ngày 28/5/2003 của Chính phủ Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công nghiệp. Trong đó, Bộ Công nghiệp thực hiện chức năng quản lý Nhà nước đối với VLNCN. Nghị định này thay thế Nghị định số 74/CP ngày 01/11/1995 của Chính phủ và Quyết định số 378/TTg ngày 04/6/1997 của Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời, liên Bộ Công nghiệp và Nội vụ đã có Thông tư liên tịch số 02/2003/TTLT-BCN-BNV ngày 29/10/2003 hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của cơ quan chuyên môn giúp UBND quản lý Nhà nước về công nghiệp ở địa phương; trong đó, nhiệm vụ của Sở Công nghiệp về quản lý VLNCN bao gồm:

- Tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về cung ứng, bảo quản, vận chuyển và sử dụng VLNCN trên địa bàn.

- Phối hợp với các cơ quan có liên quan, thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các vi phạm pháp luật về quản lý sử dụng, bảo quản, vận chuyển VLNCN trên địa bàn theo quy định của pháp luật.

4. Để đảm bảo sự phát triển ổn định và toàn diện của ngành VLNCN, tại Quyết định số 64/2002/QĐ-TTg ngày 23/5/2002 Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch phát triển ngành VLNCN đến năm 2010. Bộ Công nghiệp đã có Công văn số 2825/CV-KHĐT ngày 29/7/2002 V/v triển khai thực hiện quy hoạch ngành VLNCN giai đoạn I từ 2002 - 2005.

II- PHÂN CÔNG TRÁCH NHIỆM QUẢN LÝ VỀ VLNXD CỦA BỘ CÔNG NGHIỆP

1. Tại Quyết định số 1573/QĐ-TCCB ngày 03/7/2003 của Bộ trưởng Bộ Công nghiệp V/v ban hành chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các Vụ chức năng thuộc Bộ Công nghiệp. Nhiệm vụ chủ yếu của các Vụ về quản lý VLNCN như sau:

1.1- Vụ Cơ khí, Luyện kim và Hoá chất:

- Thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về VLNCN, là đầu mối quản lý về quy hoạch, đầu tư, kế hoạch sản xuất, sử dụng, kinh doanh cung ứng và xuất - nhập khẩu VLNCN.

- Chủ trì xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật; hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện; kiến nghị xử lý các vi phạm quy định quản lý Nhà nước về VLNCN;

- Chủ trì thẩm tra, thẩm định, kiểm tra, giám sát đầu tư các dự án của ngành VLNCN theo các quy định của pháp luật.

1.2- Vụ Khoa học, Công nghệ:

- Thực hiện chức năng quản lý về khoa học, công nghệ, môi trường, tiêu chuẩn, chất lượng sản phẩm về VLNCN.

- Tổ chức quản lý, xem xét, đánh giá, công nhận và đưa vào danh Mục được phép sử dụng đối với các sản phẩm VLNCN.

- Tổ chức xây dựng, triển khai thực hiện và đánh giá nghiệm thu các chương trình nghiên cứu khoa học, công nghệ từ nguồn ngân sách Nhà nước.

1.3- Vụ Kế hoạch: Chủ trì quản lý kế hoạch dự trữ quốc gia những mặt hàng Nhà nước giao cho Bộ quản lý (về VLNCN).

2. Tai Quyết định số 114/2003/QĐ-BCN ngày 04/7/2003 của Bộ trưởng Bộ Công nghiệp V/v Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Kỹ thuật an toàn công nghiệp: Thực hiện việc hướng dẫn, kiểm tra và tổ chức thực hiện kỹ thuật an toàn công nghiệp.

- Xây dựng hoặc tham gia xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật; cơ chế chính sách về lĩnh vực an toàn công nghiệp.

- Chủ trì, phối hợp với các Vụ liên quan, thẩm tra hồ sơ trình Bộ Công nghiệp cấp Giấy phép kinh doanh và Giấy phép sử dụng VLNCN theo quy định của pháp luật.

- Tổ chức kiểm tra, giám sát kỹ thuật an toàn trong sản xuất, bảo quản, vận chuyển, sử dụng VLNCN.

Căn cứ các văn bản pháp luật hiện hành, với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao, các Vụ Cơ khí, Luyện kim và Hoá chất; Vụ Khoa học, Công nghệ; Cục Kỹ thuật an toàn công nghiệp thuộc Bộ Công nghiệp sẽ phối hợp cùng với các cơ quan hữu quan giúp Bộ Công nghiệp quản lý các hoạt động sản xuất, kinh doanh cung ứng và sử dụng VLNCN của các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế và các đơn vị có liên quan đến VLNCN trong cả nước; kiến nghị các biện pháp xử lý kịp thời nhằm đưa các hoạt động nói trên tuân thủ đúng pháp luật Nhà nước, đảm bảo an ninh Quốc gia và trật tự an toàn xã hội, đáp ứng đầy đủ kịp thời VLNCN cho các nhu cầu kinh tế quốc dân.