Theo đề nghị của Vụ trưởng Vụ Giáo dục dân tộc,

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư ban hành Chương trình tiếng Thái cấp tiểu học.

CHƯƠNG TRÌNH

TIẾNG THÁI CẤP TIỂU HỌC
(Ban hành kèm theo Thông tư số 46/2014/TT-BGDĐT ngày 23 tháng 12 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)

I. MỤC TIÊU

1. Hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết tiếng Thái trên cơ sở học âm vần và thực hành giao tiếp văn bản, góp phần rèn luyện các thao tác tư duy, giúp học sinh học tốt các môn văn hóa trong trường học.

2. Cung cấp cho học sinh những kiến thức đơn giản về ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp tiếng Thái thông qua thực hành ngôn ngữ, đáp ứng yêu cầu rèn luyện kĩ năng giao tiếp cơ bản bằng tiếng Thái; mở rộng hiểu biết về con người, cuộc sống, truyền thống văn hóa của dân tộc Thái và các dân tộc khác ở Việt Nam.

3. Hình thành thái độ học tập tiếng Thái một cách tích cực; bồi dưỡng tình yêu tiếng mẹ đẻ; góp phần bảo tồn, phát triển bản sắc văn hóa dân tộc Thái.

II. KẾ HOẠCH DẠY HỌC

III. NỘI DUNG

NĂM THỨ NHẤT

A. Kiến thức

1. Ngữ âm, chữ viết

- Âm và chữ cái;

- Dấu thanh, âm vực;

- Vần và cấu tạo của vần;

- Một số quy tắc chính tả: Viết tiếng, viết từ.

2. Từ ngữ, ngữ pháp

- Từ ngữ: Mở rộng vốn từ về chủ điểm bản thân, gia đình, trường học, quê hương - đất nước, văn hóa - dân tộc;

- Ngữ pháp: Nghi thức lời nói (chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi).

B. Kỹ năng

1. Nghe

- Nhận biết âm, tiếng, từ;

- Phân biệt một số phụ âm ghép và khó;

- Nhận biết các phụ âm tổ thấp, tổ cao;

- Nghe hiểu các câu hỏi đơn giản.

2. Nói

- Phát âm các âm, tiếng, từ;

- Phát âm các phụ âm tổ thấp, tổ cao;

- Nói câu theo mẫu;

- Nói lời chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi;

- Trả lời câu hỏi đơn giản

3. Đọc

- Đánh vần và ghép vần;

- Đọc tiếng, từ, câu;

- Đọc ngắt nghỉ hơi theo dấu câu;

- Đọc hiểu nghĩa của từ, câu, đoạn văn ngắn có nội dung đơn giản;

- Đọc thuộc bảng nguyên âm, phụ âm; một số câu, chuỗi câu, đoạn văn ngắn.

4. Viết

- Viết các nét chữ cơ bản, dấu thanh;

- Viết chữ cái, vần, tiếng, từ;

- Viết câu thơ, câu văn theo hình thức nhìn - viết.

NĂM THỨ HAI

A. Kiến thức

1. Ngữ âm, chữ viết

Một số quy tắc chính tả: Viết câu, viết đoạn, viết bài.

2. Từ ngữ, ngữ pháp

- Từ ngữ: Mở rộng vốn từ về các chủ điểm bản thân, gia đình, trường học, quê hương - đất nước, văn hóa - dân tộc.

- Ngữ pháp:

+ Từ đơn, từ ghép;

+ Danh từ, động từ, tính từ, đại từ (chỉ ngôi, để hỏi);

+ Cấu trúc ngữ pháp của câu đơn, câu hỏi.

3. Tập làm văn

- Tạo lập các đoạn văn đơn giản theo chủ điểm dựa vào các câu hỏi gợi ý hoặc tranh ảnh cho sẵn;

- Nhận biết các nhân vật trong truyện; phân biệt văn xuôi, văn vần (thơ).

B. Kỹ năng

1. Nghe

- Nghe hiểu câu hỏi, lời yêu cầu, lời hướng dẫn, lời kể của người đối thoại;

- Nghe hiểu nội dung đoạn thơ, bài thơ, đoạn văn, bài văn ngắn;

- Nghe hiểu và nhớ câu chuyện có nội dung đơn giản do thầy (cô) kể;

- Nghe viết bài chính tả.

2. Nói

- Nói lời phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp (xưng hô, lời tỉnh lược, lời đầy đủ);

- Đặt câu và trả lời câu hỏi trong học tập và giao tiếp;

- Thuật lại nội dung chính của các mẩu tin ngắn;

- Kể lại câu chuyện đơn giản đã nghe, đã đọc. Nhận xét về nhân vật, các chi tiết trong câu chuyện;

- Giới thiệu về gia đình, bạn bè, đoàn thể mình tham gia theo gợi ý; giới thiệu hoạt động của tổ và lớp.

3. Đọc

- Đọc thành tiếng bài thơ, bài văn ngắn;

- Đọc thầm bài thơ, bài văn ngắn;

- Đọc hiểu nghĩa của từ, câu và nội dung của đoạn văn, bài thơ, bài văn ngắn; nhận biết ý chính của đoạn văn, bài thơ, bài văn ngắn. Tìm thông tin, giải thích và sắp xếp thông tin trong câu, đoạn văn;

- Đọc thuộc lòng một số bài thơ, bài văn ngắn đã học.

4. Viết

- Viết chính tả đoạn thơ, đoạn văn theo hình thức nhìn - viết và nghe - viết;

- Đặt câu đơn, câu hỏi theo mẫu;

- Viết đoạn văn đơn giản (thuật việc, miêu tả...) theo gợi ý bằng câu hỏi, tranh vẽ;

- Viết đoạn văn giới thiệu về bản thân, gia đình, trường học.

NĂM THỨ BA

A. Kiến thức

1. Ngữ âm, chữ viết

- Tiếng, từ ngữ khó phát âm;

- Các kí tự đặc biệt.

2. Từ ngữ, ngữ pháp

- Từ ngữ: Mở rộng vốn từ ngữ về chủ điểm bản thân, gia đình, trường học, quê hương - đất nước, văn hóa - dân tộc.

- Ngữ pháp:

+ Từ: Từ láy; từ vay mượn; từ nhiều nghĩa, từ đồng âm, đồng nghĩa, trái nghĩa;

+ Câu: Một số thành phần phụ của câu; câu ghép và một số cặp quan hệ từ trong câu ghép.

3. Tập làm văn

- Cấu tạo và lập dàn ý văn viết thư; mẫu đơn từ;

- Cấu tạo và lập dàn ý văn kể chuyện;

- Cấu tạo và lập dàn ý văn miêu tả (tả đồ vật, cây cối, con vật, người).

B. Kỹ năng

1. Nghe

- Nghe và nhận biết từ láy, từ vay mượn, từ nhiều nghĩa, từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa;

- Nghe và nhận diện thái độ, cảm xúc trong giao tiếp (thông qua lời lẽ, ngữ điệu, cử chỉ, nét mặt);

- Nghe hiểu bản tin hoặc văn bản phổ biến kiến thức khoa học có nội dung phù hợp với trình độ nhận thức của lứa tuổi;

- Nghe hiểu và ghi nhớ nội dung các bài thơ, bài văn, câu chuyện đã học, đã đọc; nhận xét về nhân vật và sự kiện;

- Nghe viết bài chính tả.

2. Nói

- Nói lời phù hợp với mục đích giao tiếp, quy tắc giao tiếp của người Thái; lựa chọn từ ngữ trong khi nói;

- Đặt và trả lời câu hỏi trong trao đổi, thảo luận về bài học hoặc một số vấn đề gần gũi;

- Kể lại câu chuyện đã nghe, đã đọc hoặc sự kiện đã biết; nhận xét về các nhân vật hoặc sự kiện trong câu chuyện;

- Giới thiệu về con người, lịch sử, văn hóa của địa phương.

3. Đọc

- Đọc trôi chảy, nhanh bài thơ, bài văn;

- Đọc hiểu từ láy, từ vay mượn, từ nhiều nghĩa, từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa; đọc và suy luận gián tiếp, liên hệ, vận dụng;

- Đọc hiểu nội dung chính của từng đoạn trong bài và nội dung của bài đọc;

- Đọc thuộc lòng, diễn cảm một số bài thơ, bài văn đã học.

4. Viết

- Viết chính tả bài thơ, bài văn theo hình thức nghe - viết, nhớ - viết; phát hiện và sửa lỗi chính tả trong khi viết;

- Viết liên kết các câu thành đoạn, bài;

- Lập dàn ý và viết bài văn viết thư; mẫu đơn từ;

- Lập dàn ý và viết bài văn kể chuyện, văn miêu tả (tả đồ vật, cây cối, con vật, người).

IV. CHUẨN KIẾN THỨC KỸ NĂNG

NĂM THỨ NHẤT

NĂM THỨ HAI

NĂM THỨ BA

V. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH

1. Giới thiệu chương trình

- Chương trình được biên soạn và ban hành theo Nghị định số 82/2010/NĐ-CP ngày 15/7/2010 của Chính phủ quy định việc dạy và học tiếng nói, chữ viết của dân tộc thiểu số trong các cơ sở giáo dục phổ thông và trung tâm giáo dục thường xuyên.

- Chương trình tiếng Thái cấp tiểu học là chương trình dạy học tiếng dân tộc thiểu số dành cho môn học tự chọn, áp dụng đối với học sinh dân tộc Thái ở Việt Nam có nhu cầu học tiếng Thái. Chương trình được biên soạn nhằm đáp ứng nguyện vọng của học sinh dân tộc Thái đang học ở cấp tiểu học. Chương trình được xây dựng trên tinh thần tinh giản, thiết thực có tính thực hành cao.

- Chương trình dạy theo bộ chữ Thái cổ truyền của dân tộc Thái, được cộng đồng dân tộc Thái sử dụng qua nhiều thế hệ, được phê duyệt tại Quyết định số 969/QĐ-UBND ngày 25/10/2012 của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên về việc phê chuẩn bộ chữ Thái sử dụng trong công tác dạy chữ dân tộc trên địa bàn tỉnh Điện Biên.

- Chương trình lựa chọn phương ngữ Thái Đen làm chuẩn ngữ âm. Đối với phương ngữ Thái Trắng, chương trình bổ sung thêm 4 cặp phụ âm của tiếng Thái Trắng để đảm bảo khả năng ghi âm tiếng Thái các vùng khác nhau. Đối với các ký tự vay mượn thực hiện như sau:

+ Chương trình sử dụng chữ số Ả Rập (0, 1, 2, 3...), chữ số La mã (I, II, III,...);

+ Chương trình sử dụng bộ dấu câu của tiếng Việt để thuận lợi cho việc tạo lập văn bản. Bộ dấu câu gồm: dấu chấm (.), dấu phảy (,), dấu chấm hỏi (?), dấu chấm phảy (;), dấu chấm than (!), dấu hai chấm (:), dấu ba chấm (...), dấu ngoặc đơn ( ), dấu ngoặc kép (" "), dấu gạch ngang (-), … Chức năng của các dấu được sử dụng như trong tiếng Việt.

2. Định hướng xây dựng chương trình

- Đảm bảo phù hợp về mục tiêu giáo dục cấp tiểu học. Đảm bảo phù hợp về mục tiêu giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc Thái trong môi trường đa dạng văn hóa ở Việt Nam;

- Đảm bảo dạy tiếng Thái cho học sinh dân tộc Thái là dạy tiếng mẹ đẻ cho người bản ngữ. Chương trình dựa trên nền tảng ngôn ngữ cơ bản của học sinh để xây dựng hệ thống kiến thức, kỹ năng và tổ chức các hoạt động giao tiếp ngôn ngữ. Thông qua các bài học, môn Tiếng Thái tạo ra môi trường giao tiếp ngôn ngữ có chọn lọc để trang bị kiến thức ngôn ngữ và phát triển các kỹ năng sử dụng tiếng Thái cho học sinh;

- Đảm bảo nội dung chương trình được xây dựng và phát triển trên cơ sở hệ thống chủ đề, chủ điểm phù hợp với nhận thức, tâm lý và điều kiện sinh hoạt, học tập của học sinh dân tộc Thái;

- Đảm bảo tích hợp kiến thức, kỹ năng của các môn học trong cấp học. Tích hợp theo chiều ngang hệ thống kiến thức, kỹ năng về ngôn ngữ, văn hóa mà chương trình các môn văn hóa khác cùng lớp, cùng cấp (cấp tiểu học) đã giải quyết, đặc biệt là môn Tiếng Việt. Tích hợp theo chiều dọc kiến thức theo chủ đề, chủ điểm được thiết kế lặp lại, có mở rộng qua các năm học theo hướng đồng tâm nhằm củng cố và nâng cao kỹ năng sử dụng tiếng Thái của học sinh;

- Đảm bảo tính linh hoạt và mềm dẻo của chương trình nhằm đáp ứng nhu cầu và điều kiện dạy và học tiếng Thái giữa các địa phương khác nhau ở Việt Nam.

3. Cấu trúc chương trình

a) Chương trình cơ cấu thành 3 năm học, giải quyết kiến thức, kĩ năng theo các mức độ khác nhau. Cụ thể như sau:

- Năm thứ nhất: đạt yêu cầu biết nghe, nói vững chắc; biết đọc, viết cơ bản.

- Năm thứ hai: đạt yêu cầu biết nghe, nói thành thạo; biết đọc, viết vững chắc.

- Năm thứ ba: đạt yêu cầu biết đọc, biết viết thành thạo.

b) Chương trình cung cấp kiến thức và kĩ năng ngôn ngữ thông qua hệ thống đơn vị bài học phân chia theo các phân môn Học vần, Tập đọc, Kể chuyện, Tập viết, Chính tả, Luyện từ và câu, Tập làm văn. Mỗi đơn vị bài học gồm các phần: rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ (nghe, nói, đọc, viết), triển khai nội dung kiến thức, vận dụng kiến thức và kỹ năng vào thực hành giao tiếp.

c) Ngữ liệu được xây dựng theo các chủ điểm: bản thân, gia đình, trường học, thiên nhiên, đất nước, văn hóa dân tộc. Ngữ liệu phù hợp với tâm lý, nhận thức của học sinh dân tộc Thái. Nguồn ngữ liệu chủ yếu được lấy từ ngôn ngữ thông dụng, văn học dân gian (sử thi, truyện cổ, ca dao, dân ca,...) và văn học viết của người Thái phản ánh đời sống, con người, văn hóa của dân tộc Thái. Ngoài ra, nguồn ngữ liệu còn được lấy từ một số văn bản có giá trị đặc sắc về văn học, văn hóa của các dân tộc khác trên đất nước Việt Nam.

d) Chương trình là cơ sở để biên soạn sách giáo khoa, sách giáo viên tiếng Thái cấp tiểu học. Ngôn ngữ dùng để biên soạn sách giáo khoa là tiếng Thái, chữ Thái (font ThaiVietNamchuan). Ngôn ngữ biên soạn sách giáo viên là tiếng Việt, chữ Quốc ngữ và tiếng Thái, chữ Thái (font ThaiVietNamchuan).

4. Phương pháp dạy học

a) Chương trình coi trọng các phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng môn học, độ tuổi học sinh, đặc điểm văn hóa dân tộc. Giáo viên vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy tiếng mẹ đẻ, như: thực hành giao tiếp, rèn luyện theo mẫu, đóng vai, phân tích ngôn ngữ, so sánh ngôn ngữ, giải quyết vấn đề, thảo luận, trò chơi học tập,...; tổ chức theo các hình thức hoạt động cá nhân, theo cặp, theo nhóm để phát huy tính tích cực của học sinh, tăng cường sự tham gia hoạt động của học sinh. Chú trọng các hoạt động ngoại khóa ở cộng đồng.

b) Đổi mới phương pháp dạy học gắn liền với đổi mới phương tiện và thiết bị dạy học. Giáo viên tích cực làm đồ dùng dạy học bằng nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để nâng cao chất lượng giờ dạy.

5. Đánh giá kết quả học tập

a) Kết quả học tập của học sinh được kiểm tra, đánh giá theo quy định.

b) Học sinh hoàn thành Chương trình tiếng Thái cấp tiểu học, có kết quả kiểm tra cuối cùng đạt điểm 5 trở lên được cấp chứng chỉ tiếng dân tộc thiểu số theo quy định.

6. Điều kiện thực hiện chương trình

a) Cơ sở giáo dục có khả năng bố trí thời gian thực hiện Chương trình môn tiếng Thái theo thiết kế của chương trình là 140 tiết/năm học và hoàn thành chương trình ở cấp tiểu học trong 3 năm học là 420 tiết.

b) Cơ sở giáo dục có giáo viên tiếng Thái đạt chuẩn trình độ đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ theo quy định.

c) Cán bộ quản lý và giáo viên tiếng Thái được tham gia các khóa bồi dưỡng về chương trình, sách giáo khoa và phương pháp dạy học tiếng Thái.

d) Cơ sở giáo dục có đủ cơ sở vật chất trường lớp (phòng học, bàn, ghế,...), sách giáo khoa, sách giáo viên, thiết bị dạy học môn Tiếng Thái theo quy định.