THÔNG TƯ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO SỐ 04/1998/TT-BGD&ĐT NGÀY 23 THÁNG 1 NĂM 1998 HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN QUY CHẾ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN QUẬN, HUYỆN

Ngày 20/5/1995, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ký Quyết định số 1660/GD-ĐT ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Trung tâm Giáo dục thường xuyên quận, huyện (Viết tắt là TTGDTX huyện).

Để giúp cho việc thực hiện Quy chế TTGDTX huyện ở các địa phương, Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn cụ thể một số điểm sau:

Chương 1:

ĐIỀU KHOẢN CHUNG.

1. TTGDTX huyện là đơn vị giáo dục cơ sở của ngành học TTGDTX trong hệ thống giáo dục quốc dân của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Điều này khẳng định vai trò và tính pháp lý của TTGDTX huyện trong hệ thống giáo dục. Mỗi ngành học đều có các đơn vị giáo dục cơ sở với các đặc điểm tổ chức, chức năng, nhiệm vụ khác nhau.

2. Tên gọi TTGDTX huyện và TTGDTX tỉnh là để phân biệt phạm vi cộng đồng dân cư mà các TTGDTX có nhiệm vụ đáp ứng nhu cầu học tập chứ không phải để chỉ quan hệ quản lý Nhà nước giữa các trung tâm GDTX. TTGDTX tỉnh không phải là cấp trên quản lý của các TTGDTX huyện. Quan hệ giữa TTGDTX tỉnh và TTGDTX huyện là quan hệ hợp tác bình đẳng nhằm mục đích giúp nhau thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình.

Số lượng các TTGDTX huyện trên địa bàn quận, huyện do Giám đốc Sở GD - ĐT căn cứ vào nhu cầu học tập, mục tiêu phát triển KT - XH của địa phương và những điều kiện cho phép để trình UBND tỉnh ra quyết định thành lập. Trên địa bàn quận, huyện có thể có một hoặc một số TTGDTX.

3. TTGDTX huyện có hai chức năng:

- Chức năng tổ chức các hoạt động giáo dục; tạo cơ hội học tập nhằm thoả mãn nhu cầu học tập đa dạng, phong phú của mọi người, trong đó có những người không có điều kiện tiếp tục học ở các trường lớp chính quy.

- Chức năng tư vấn về GDTX trong phạm vi huyện. Với chức năng này TTGDTX huyện giữ vai trò như một bộ phận nghiệp vụ của cơ quan quản lý giáo dục cấp huyện.

Trên cơ sở nghiên cứu phương hướng, mục tiêu phát triển KT - XH ở địa phương; điều tra phát hiện các nhu cầu học tập của từng loại đối tượng người học, TTGDTX đề xuất với cơ quan quản lý giáo dục về kế hoạch tổ chức học; phương pháp, nội dung, thời gian học đối với từng loại đối tượng. Để thực thực hiện tốt chức năng này, TTGDTX phải bảo đảm:

- Tính khoa học của công tác điều tra, nắm bắt các nhu cầu học tập.

- Tính khả thi trong kế hoạch thực hiện.

4. Các nhiệm vụ cụ thể của TTGDTX được quy chế quy định có thể xem đó là những hoạt động cơ bản. Tuỳ điều kiện cụ thể ở địa phương, TTGDTX huyện có thể thực thi tất cả các nhiệm vụ hoặc một số trong các mục quy định trong quy chế.

Nhiệm vụ cụ thể của TTGDTX huyện gắn bó với nhiệm vụ phát triển KT - XH ở địa phương và nhu cầu học tập của cộng đồng. Nhu cầu học tập của mỗi người ở một cộng đồng dân cư là hết sức phong phú, đa dạng và thay đổi theo chiều hướng tăng tiến của sự phát triển KT - XH ở địa phương. Do đó, trong các nhiệm vụ cụ thể của TTGDTX huyện có nhiệm vụ ổn định trong một thời gian dài; cũng có nhiệm vụ chỉ thực thi trong khoảng thời gian nhất định, sau khi hoàn thành, trung tâm lại chuyển qua nhiệm vụ khác nhằm đáp ứng nhu cầu học tập mới nảy sinh.

Căn cứ vào điều kiện cụ thể của TTGDTX huyện, Giám đốc Sở GD - ĐT có thể giao cho trung tâm làm tất cả hoặc một phần các nhiệm vụ trong quy chế.

Đối với một số nhiệm vụ cụ thể được quy định trong qui chế, Bộ hưỡng dẫn thêm như sau:

a) Nhiệm vụ tổ chức học các chương trình ngắn hạn không cấp lớp đối với các kiến thức hành dụng cập nhật: Kiến thức hành dụng cập nhật là những kiến thức mới về khoa học, kỹ thuật, nhân văn .... trong quá trình phát triển của nó. Những kiến thức này khi đem áp dụng trong đời sống, sản xuất, công tác sẽ đem lại hiệu quả hơn trước. Các kiến thức này gọi là mới so với trình độ và sự phát triển cụ thể ở địa phương. Có những kiến thức đã được áp dụng rộng rãi ở các nước phát triển nhưng lại mới với Việt Nam hoặc với địa phương.

Việc TTGDTX huyện tổ chức học các chương trình ngắn hạn không cấp lớp nhằm chuyển giao tới người học những kiến thức, kỹ năng cần thiết; giúp họ ứng dụng trong đời sống, sản xuất; góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của chính họ và từ đó góp phần thực hiện các mục tiêu KT - XH ở địa phương cũng là nhiệm vụ cập nhật, xác định vị trí, vai trò của TTGDTX với cộng đồng.

Các cấp quản lý giáo dục phải khuyến khích và ủng hộ một cách thiết thực việc tổ chức học các chương trình này, đồng thời khuyến khích các TTGDTX tổ chức việc nghiên cứu ứng dụng các kiến thức cập nhật vào đời sống, sản xuất. Khi đề tài nghiên cứu thành công, TTGDTX huyện giữ vai trò trình diễn kỹ thuật và chuyển giao công nghệ trong phạm vị cộng đồng ở địa phương.

Các đề tài nghiên cứu, nếu được cấp kinh phí nghiên cứu thì phải thực hiện đúng theo quy trình của công tác nghiên cứu. Cơ quan cấp kinh phí có trách nhiệm quản lý, hướng dẫn và tổ chức nghiệm thu đối với các đề tài nghiên cứu của TTGDTX huyện.

b) Nhiệm vụ tổ chức hướng nghiệp, dạy nghề, thực hành kỹ thuật nghề nghiệp và các hoạt động lao động sản xuất, dịch vụ học tập của TTGDTX huyện là một nhiệm vụ tổng hợp bao gồm nhiều nhiệm vụ cụ thể có liên quan đến việc giáo dục, hình thành kỹ năng nghề nghiệp cho người học.

Tuỳ điều kiện cụ thể, TTGDTX huyện có thể tổ chức dạy nghề ở các mức độ khác nhau:

- Mức độ dạy nghề thông dụng đang phát triển ở địa phương hoặc các nghề thủ công có tính chất truyền thống của địa phương. Những nghề này không quá khó khăn về kỹ thuật, nguyên liệu, vốn đầu tư, người dạy v.v...

Việc tổ chức dạy nghề ở mức độ này nhằm trang bị cho người học một số kiến thức kỹ thuật kết hợp với kỹ năng lao động theo các "môđun" (modul) nghề tạo điều kiện cho người học tự lập trong đời sống hoặc phụ giúp gia đình tốt hơn, hoặc làm cơ sở để tiếp tục học nghề ở mức cao hơn.

Chương trình dạy nghề ở mức độ này do Sở GD-ĐT tổ chức biên soạn và quy định phù hợp với người học và các đặc điểm nghề nghiệp.

Mặc dù việc học nghề phải dựa trên cơ sở tự nguyện của người học, nhưng đối với học viên là các thanh, thiếu niên, chưa có nghề nghiệp ổn định đang học bổ túc văn hoá tại các TTGDTX thì cần phải được tổ chức học nghề ở mức độ này. Từng bước phấn đấu để ở các TTGDTX huyện, 100% số thanh thiếu niên vừa học văn hoá vừa được học nghề. Thời gian học cụ thể cho chương trình nghề do Sở GD-ĐT quy định.

- Mức dạy các nghề kỹ thuật: Mức độ này nhằm đào tạo các công nhân kỹ thuật từ bậc 1 đến bậc 3 theo chương trình và qui chế đào tạo nghề hiện hành của Nhà nước.

Việc dạy nghề ở mức độ này đòi hỏi rất cao về cơ sở sản xuất, thực hành nghề, về người dạy, về vốn đầu tư... Do đó, trong khi các TTGDTX huyện chưa đủ các điều kiện vật chất cần thiết để dạy các nghề kỹ thuật thì có thể liên kết với các cơ sở dạy nghề ngoài trung tâm (như các trường THCN, cao đẳng, đại học; các trường nghề; các cơ sở sản xuất, nhà máy, xí nghiệp hoặc cơ sở dạy nghề của tư nhân) để tổ chức học nghề, đáp ứng nhu cầu học nghề của người học. Như vậy việc dạy nghề không nhất thiết phải tổ chức tại địa điểm ở TTGDTX huyện.

Sau khi hoàn thành chương trình, việc kiểm tra xác nhận trình độ, cấp Bằng hoặc Giấy chứng nhận nghề do các cơ sở dạy nghề nêu trên thực hiện theo quy định hiện hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Quan hệ liên kết giữa TTGDTX và các cơ sở dạy nghề là quan hệ hợp tác dựa trên cơ sở vì lợi ích chung và sự phát triển của cộng đồng, vì lợi ích người học và hai bên đều có lợi.

Ở mức độ dạy nghề nào thì việc dạy nghề của TTGDTX cũng phải bảo đảm yêu cầu giáo dục và tính hành dụng: dạy kiến thức và kỹ năng nghề đi đôi với dạy các hiểu biết cần thiết để hành nghề (cách nghiên cứu tiếp thị; cách tổ chức sản xuất; cách quản lý, hạch toán trong kinh doanh...) và đạo đức nghề nghiệp (ý thức trách nhiệm với chất lượng sản phẩm, ý thức tiết kiệm, tinh thần sáng tạo để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng).

Việc sản xuất, thực hành nghề nghiệp do TTGDTX tổ chức có sử dụng công sức của người học, ở hình thức, qui mô nào cũng phải chú ý đến mục đích giáo dục và hiệu quả kinh tế. Hết sức tránh các hoạt động có tính hình thức, lãng phí sức người, sức của. Nguồn thu nhập từ những hoạt động chung này đều là tài sản chung của Trung tâm TTGDTX. Việc sử dụng nguồn thu nhập đó do Giám đốc TTGDTX quyết định trên cơ sở tham khảo ý kiến của các thành viên của Trung tâm và ưu tiên cho:

- Hoạt động tái sản xuất

- Thù lao thoả đáng cho những người trực tiếp tham gia các hoạt động tạo ra nguồn thu nhập.

- Quỹ hỗ trợ dạy tốt, học tốt.

c) Nhiệm vụ tổ chức học các chương trình ngoại ngữ, tin học ứng dụng các cấp độ A, B, C ở TTGDTX huyện phải theo các văn bản hướng dẫn và quy định hiện hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Để đảm bảo chất lượng dạy và học, các TTGDTX huyện chỉ mở các lớp ngoại ngữ hoặc tin học riêng biệt khi hội đủ các điều kiện:

- Người học có nhu cầu

- Đủ giáo viên có trình độ như Bộ quy định

- Đủ cơ sở vật chất, thiết bị... bảo đảm chất lượng dạy và học như quy định hiện hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Đối với học viên học chương trình BTVH, việc đưa chương trình ngoại ngữ và tin học cùng với các chương trình các môn văn hoá cơ bản đáp ứng mục tiêu giáo dục bổ túc của địa phương, do Giám đốc Sở GD-ĐT quy định.

5. Hình thức học từ xa đã được triển khai ở một số địa phương đối với các cấp học. Đặc điểm cơ bản của hình thức học này là người dạy và người học không giáp mặt trong quá trình giáo dục và đào tạo. Nội dung học được chuyển giao tới người học bằng nhiều đường: ấn phẩm, học liệu qua bưu điện; điện thoại; các phương tiện truyền thông như truyền thanh, truyền hình v.v...

Trong điều kiện hiện có, với sự liên kết của các trường, TTGDTX huyện chủ yếu bảo đảm trách nhiệm là nơi hội tụ học viên; là trung tâm liên lạc giữa các trường được giao nhiệm vụ giáo dục - đào tạo từ xa và người học, cụ thể là: tổ chức lớp học; tạo điều kiện vật chất, kỹ thuật cho việc học tập; giúp học viên liên lạc với nhà trường; tạo điều kiện cho các trợ giáo giải đáp một phần nội dung khi các nguồn học chưa tiếp nhận đầy đủ bài học...

Chương 2:

HỌC VIÊN

1. Từ phương diện nhu cầu học tập, Điều 7, chương II phân loại học viên:

- Những người có nhu cầu học tập. Đó là những người tự nguyện tham gia vào một hoặc một số nội dung, hình thức học nhằm từng bước hoàn thiện bản thân về mọi mặt. Khi TTGDTX huyện đáp ứng nhu cầu của nó, họ có nghĩa vụ đóng học phí và các khoản đóng góp cần thiết do trung tâm quy định.

- Những người buộc phải học để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Những người này bản thân họ chưa nảy sinh hoặc chưa rõ nhu cầu học tập, nhưng nếu họ không học sẽ cản trở cho việc phát triển KT - XH ở địa phương. Do đó phải vận động, khuyến khích, thậm chí bắt buộc họ phải học bằng nhiều hình thức phù hợp.

Ví dụ: Để phát triển KT - XH, không thể để số người trong độ tuổi lao động lại không biết chữ. Vì vậy phải vận động, tuyền truyền họ đến lớp học, giúp họ thoát nạn mù chữ.

Là cán bộ đoàn thể, công chức nhà nước nhưng sự hiểu biết về pháp luật, về quản lý hoặc về ngoại ngữ, tin học v.v...rất hạn chế, do đó hiệu quả công tác cũng hạn chế thậm chí có khi sai lầm gây ra hậu quả đáng tiếc. Những người này buộc phải học những khoá ngắn hạn nhằm bổ sung kiến thức, bồi dưỡng năng lực để hoàn thành tốt các công việc đang làm.

Tóm lại, những người không có điều kiện học tập tại các trường lớp chính quy đều có cơ hội học tập và trở thành học viên của các TTGDTX. ở TTGDTX, mỗi người đều tìm thấy một nội dung học, hình thức học, phương pháp học phù hợp, giúp mình nâng cao trình độ, năng lực, từ đó, giúp mình hoà nhập với cộng đồng, mưu cầu hạnh phúc.

Chương 3:

TỔ CHỨC QUẢN LÝ

1. Giám đốc là lãnh đạo cao nhất và điều hành mọi hoạt động của TTGDTX. Vị trí đó xác định trách nhiệm của người quyết định kế hoạch giáo dục, tổ chức nhân sự và tài chính của TTGDTX.

Để đảm nhiệm một cách toàn diện, nặng nề ấy, Quy chế quy định Giám đốc phải là người "có phẩm chất tốt, có năng lực quản lý, am hiểu công tác giáo dục, đào tạo và có trình độ học vấn tốt nghiệp đại học". Đó là yêu cầu tối thiểu cần thiết để người đảm nhiệm chức danh này hoàn thành nhiệm vụ, đồng thời cũng là cơ sở cho công tác lực chọn, bổ nhiệm.

Biểu hiện cụ thể của từng mặt của yêu cầu về phẩm chất người làm Giám đốc TTGDTX là rất đa dạng. Tuy vậy vẫn cần thiết phải cụ thể hoá một số điểm chủ yếu:

Người có phẩm chất tốt là người yêu nghề, gắn bó với sự nghiệp giáo dục; quý trọng đồng nghiệp và người học; trung thực; luôn hành động vì quyền lợi và hạnh phúc của mọi người.

Người có năng lực quản lý là người có khả năng xử lý nhanh và đúng đắn các thông tin; quyết đoán; kịp thời đưa ra những giải pháp tối ưu để thực hiện nhiệm vụ; biết tổ chức để thực hiện nhiệm vụ và dám chịu trách nhiệm về các quyết định của mình.

Người am hiểu về công tác giáo dục là người có kiến thức cơ bản về giáo dục học, tâm lý học và có kinh nghiệm trong công tác giáo dục. Trừ các trường hợp đặc biệt, người được coi là am hiểu về công tác giáo dục phải có thời gian làm công tác giáo dục hoặc giảng dạy ít nhất là từ 3 năm trở lên.

2. Về các chế độ, quyền lợi của Giám đốc, phó Giám đốc TTGDTX huyện, Điều 15, chương III ghi theo như "quy định hiện hành của nhà nước". Trong khi chưa xây dựng được các chế độ, quyền lợi đối với chức danh Giám đốc, Phó Giám đốc các TTGDTX huyện Bộ cho phép vận dụng để các Giám đốc, Phó Giám đốc TTGDTX huyện được hưởng các chế độ, quyền lợi như Hiệu trưởng, phó Hiệu trưởng trường phổ thông trung học.

Căn cứ vào qui mô hoạt động, tính phức hợp của nhiệm vụ TTGDTX huyện, Giám đốc Sở DG-ĐT quyết định cho hưởng mức độ tương đương với trường PTTH loại 1 hoặc loại 2.

3. Về cơ cấu tổ chức các TTGDTX huyện: Cùng với sự phát triển của toàn bộ hệ thống, các TTGDTX huyện cũng đang trong quá trình phát triển, định hình. Mặt khác các TTGDTX huyện là đơn vị giáo dục cơ sở trong cơ cấu hệ thống giáo dục không chính quy nên không thể có một quy định cơ cấu chặt chẽ, thống nhất như các trường học chính quy.

Quy chế chỉ quy định tổ chức ba hệ thống cơ bản bảo đảm việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của TTGDTX huyện, đó là: Tổ chức Giáo vụ - chuyên môn; Tổ chức Giáo dục kỹ thuật, nghề nghiệp và tổ chức hành chính quản trị kế toán.

Từ cơ cấu tổ chức cơ bản này, Giám đốc các TTGDTX huyện phải tổ chức điều hành cho phù hợp với các nhiệm vụ của Trung tâm đảm nhiệm qua từng thời kỳ.

Về số lượng người ở mỗi tổ ( như tổ Giáo vụ; Các tổ chuyên môn; các tổ giáo dục kỹ thuật, nghề nghiệp; tổ hành chính, quản trị, kế toán...), Giám đốc TTGDTX căn cứ vào tính chất, yêu cầu công việc cụ thể để đề nghị Giám đốc Sở GD-ĐT bổ nhiệm người trong biên chế hoặc tuyển dụng theo hợp đồng.

Việc bổ nhiệm hoặc tuyển dụng cho TTGDTX huyện phải chú ý đến yêu cầu đa năng của cán bộ. Mỗi người cũng như mỗi bộ phận vừa phải chuyên sâu nhiệm vụ chính mà mình được đào tạo đồng thời phải có năng lực đảm nhiệm một số công việc khác. Tuy vậy khi bố trí công việc phải bảo đảm vừa phát huy được năng lực sẵn có của mỗi người, vừa bảo đảm thì giờ cho học tập, nghỉ ngơi và các hoạt động khác tránh tình trạng vất vả, căng thẳng vì thiếu người.

4. Ngoài các tổ chức bộ phận được quy định trong quy chế, khi cần, Giám đốc TTGDTX huyện có thể thành lập các tổ chức giúp việc như các Ban ( Ban thi đua, Ban tuyển sinh, Ban kiểm tra...) các Hội đồng (Hội đồng kỷ luật, Hội đồng ra đề thi kiểm tra...). Nhiệm vụ, thời hạn hoạt động, lề lối làm việc của các tổ chức giúp việc này do Giám đốc quy định.

Chức năng của các tổ chức giúp việc trên là tư vấn cho Giám đốc. Giám đốc TTGDTX huyện phải giữ vai trò quyết định và chịu trách nhiệm về quyết định của mình.

Trường hợp nhiệm vụ, quyền hạn hoặc quyết định của các tổ chức giúp việc trên không đúng với pháp luật, với các văn bản hướng dẫn khác của Đảng, chính quyền hoặc cơ quan quản lý Giáo dục cấp trên thì Giám đốc Sở GD-ĐT quyết định giải tán tổ chức giúp việc và xem xét trách nhiệm của Giám đốc TTGDTX huyện trong việc quyết định tổ chức giúp việc cho mình.

5. Về thi đua, trong khi Bộ chưa có văn bản chính thức hướng dẫn thi đua trong hệ thống GDTX, Bộ uỷ quyền cho Giám đốc Sở GD-ĐT căn cứ vào các danh hiệu, tiêu chuẩn thi đua của các trường phổ thông trung học để hướng dẫn thi đua đối với các TTGDTX huyện trong phạm vi địa phương mình quản lý, sớm quy định các danh hiệu và tiêu chuẩn thi đua phù hợp với đặc thù hoạt động của các TTGDTX huyện.

Chương 4:

CÔNG CHỨC VÀ VIÊN CHỨC

1. Số lượng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên ở bộ phận thuộc biên chế Nhà nước cho mỗi TTGDTX huyện do Giám đốc Sở GD-ĐT quyết định căn cứ vào nhiệm vụ cụ thể của TTGDTX được giao. Tuy vậy số lượng tối thiểu cần thiết phải bảo đảm là:

- Đủ giáo viên có trình độ tốt nghiệp đại học các môn khoa học cơ bản trong chương trình bổ túc trung học.

- Đủ cán bộ quản lý và nhân viên bảo đảm cho các hoạt động tài chính, học vụ, hành chính như quy định của Nhà nước.

2. Những cán bộ, giáo viên, nhân viên được Giám đốc TTGDTX huyện bổ nhiệm làm tổ trưởng các tổ chuyên môn, nghiệp vụ của trung tâm được hưởng mọi chế độ, quyền lợi như các chức danh tương đương của trường phổ thông trung học.

Chương 5:

TÀI CHÍNH VÀ TÀI SẢN

1. Đơn vị dự toán và kế toán hành chính sự nghiệp cấp 3 là đơn vị trực tiếp quản lý thu - chi kinh phí và kế toán hành chính sự nghiệp, không có đơn vị dự toán, kế toán cấp dưới trực thuộc.

2. Nguồn kinh phí của TTGDTX bao gồm: Kinh phí hoạt động, kinh phí chương trình - dự án hoặc nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản (nếu có) trong đó nguồn kinh phí hoạt động được cấp từ ngân sách giáo dục - đào tạo địa phương tức là ngân sách dành cho giáo dục - đào tào của tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

3. TTGDTX phải thực hiện kế toán tổng hợp, tập trung mọi nguồn vốn, quỹ, nguồn kinh phí trong một hệ thống kế toán hành chính - sự nghiệp của mình ( một bảng cân đối tài khoản, một sổ cái - nhật ký, một sổ quỹ...) theo đúng quy định tại hệ thống chế độ kế toán tài chính - sự nghiệp hiện hành.

Thông tư có hiệu lực sau 15 ngày kể từ ngày ký. Các ông, bà Giám đốc Sở Giáo dục - Đào tạo có trách nhiệm trong quá trình thực hiện thấy có những điểm còn chưa phù hợp với đặc điểm, tình hình cụ thể ở địa phương thì kịp thời phản ánh và đề xuất ý kiến để Bộ nghiên cứu giải quyết.