Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước trong những năm qua, nhất là sau hơn 15 năm thực hiện Quy chế khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao theo Nghị định số 36/CP ngày 24/4/1997 của Chính phủ, tính đến 20/11/2013, cả nước có 289 khu công nghiệp, trong đó có 184 khu công nghiệp đã đi vào hoạt động và đã thể hiện được vai trò của mình đối với sự phát triển bền vững trong tiến trình đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Theo số liệu năm 2012, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đóng góp cho ngân sách khoảng 20.000 tỷ đồng. Hiện tại cả nước có 44 công đoàn khu công nghiệp, khu chế xuất nằm trên địa bàn 41 tỉnh, thành phố với tổng số 3.742 công đoàn cơ sở, hơn 1,6 triệu lao động, trong đó có hơn 1,074 triệu đoàn viên.

Sau hơn 5 năm thực hiện Nghị quyết số 20 Hội nghị lần thứ Sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về “Tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, đoàn viên, CNVCLĐ ngày càng phát triển cả về số lượng và chất lượng, tin tưởng vào đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; cần cù lao động, có lối sống giản dị, lành mạnh, có ý chí vươn lên trong học tập nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, yên tâm làm việc, gắn bó với doanh nghiệp; tham gia tích cực các hoạt động văn hóa tinh thần; công tác xây dựng đời sống văn hóa công nhân ở các khu công nghiệp, bước đầu được các địa phương, doanh nghiệp quan tâm. Đến nay, cả nước đã có 27 Nhà văn hóa lao động cấp tỉnh; hơn 20 Nhà văn hóa lao động cấp huyện; trên 100 Nhà văn hóa công nhân lao động trong các doanh nghiệp; gần 2.000 đội văn nghệ quần chúng của công nhân.

Bên cạnh những kết quả đạt được cũng còn những tồn tại như: Tác phong công nghiệp trong công nhân lao động còn nhiều hạn chế; điều kiện sinh hoạt văn hóa, thể thao của công nhân còn thiếu thốn; mức thụ hưởng về văn hóa của công nhân rất thấp; môi trường văn hóa ở nhiều nơi chưa lành mạnh;

Theo số liệu báo cáo và qua khảo sát của các Liên đoàn Lao động các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cho thấy tỷ lệ doanh nghiệp thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao cho công nhân ở các khu công nghiệp chưa cao, chỉ có 28% doanh nghiệp tổ chức các cuộc giao lưu, liên hoan nghệ thuật hội diễn văn nghệ; 31% doanh nghiệp tổ chức luyện tập, thi đấu thể thao; 49% doanh nghiệp tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật; 29% doanh nghiệp tổ chức tham quan du lịch; 21% doanh nghiệp duy trì hoạt động của các câu lạc bộ theo sở thích; vì thế trong thời gian qua đã xuất hiện những vấn đề đáng lo ngại của công nhân ở các khu công nghiệp, như tình trạng công nhân lao động chưa yên tâm làm việc lâu dài, gắn bó với doanh nghiệp, di chuyển lao động giữa các doanh nghiệp lên tới 20 - 40%. Thiếu trầm trọng cơ sở vật chất dành cho nuôi dạy, giáo dục con CNLĐ và thiết chế văn hóa để hoạt động nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của CNLĐ khu công nghiệp, khu chế xuất và cụm công nghiệp. Đại bộ phận công nhân lao động ở các khu nhà trọ chưa có nhiều các phương tiện văn hóa cần thiết về nghe, nhìn, sách báo, điều kiện sinh hoạt văn hóa.

Nguyên nhân do chính sách đầu tư cho khu công nghiệp chưa đầy đủ, hầu hết các khu công nghiệp chưa có quy hoạch về xây dựng nhà ở, cơ sở hạ tầng xã hội và các thiết chế văn hóa phục vụ công nhân lao động. Hệ thống thiết chế văn hóa của Công đoàn chưa được Nhà nước đầu tư kinh phí thường xuyên nên chưa đáp ứng được nhu cầu của người lao động. Các hoạt động văn hóa, thể thao do các cấp Công đoàn chưa tổ chức đa dạng.

Từ tình hình trên, tổ chức Công đoàn cần đề cao vai trò của mình trong việc nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của đoàn viên, công nhân lao động, đặc biệt ở khu công nghiệp, khu chế xuất, nơi tập trung đông công nhân lao động.

II. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU

1. Quan điểm

Nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho công nhân lao động ở các khu công nghiệp, khu chế xuất là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, trong đó có vai trò quan trọng của tổ chức công đoàn, sự hỗ trợ của Nhà nước; của các cấp chính quyền và sự phối hợp của các ngành, đoàn thể liên quan; vai trò chủ thể của công nhân lao động, của người sử dụng lao động.

2. Mục tiêu

Xây dựng và nâng cao hiệu quả của các hoạt động văn hóa, thể thao của tổ chức Công đoàn, góp phần xây dựng môi trường văn hóa doanh nghiệp lành mạnh, quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ; xây dựng đội ngũ công nhân lao động có đời sống văn hóa phong phú, có sức khỏe tốt, có kỹ năng nghề nghiệp, có tác phong công nghiệp, lao động có năng suất, chất lượng và hiệu quả.

3. Một số chỉ tiêu phấn đấu.

a, Chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2015:

- 70% công nhân ở các khu công nghiệp được Công đoàn tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật;

- Thu hút 50% công nhân ở các khu công nghiệp tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao;

- Xác định được tỷ lệ xây dựng thiết chế văn hóa ở Công đoàn cơ sở, Công đoàn Khu công nghiệp, Công đoàn cấp trên trực tiếp.

b, Chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2020:

- 90% công nhân ở các khu công nghiệp, khu chế xuất được tuyên truyền, phổ biến pháp luật;

- Thu hút trên 70% công nhân ở các khu công nghiệp, khu chế xuất tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao do Công đoàn tổ chức.

III. NHIỆM VỤ VÀ GIẢI PHÁP

1. Tuyên truyền, phổ biến pháp luật, xây dựng nếp sống văn hóa lành mạnh

- Thường xuyên tổ chức tuyên truyền cho công nhân lao động về chính sách pháp luật, nếp sống văn hóa lành mạnh, tại doanh nghiệp và nơi ở của công nhân lao động theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”.

- Tổ chức tập huấn cho cán bộ công đoàn và công nhân lao động về xây dựng nếp sống văn hóa lành mạnh; kỹ năng tổ chức các hoạt động văn hóa thể thao ở cơ sở cho cán bộ công đoàn các cấp; phát động phong trào thi đua học tập nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, phong trào người tốt việc tốt trong công nhân lao động; tổ chức tìm hiểu pháp luật, văn hóa, kiến thức xã hội; tiếp tục nhân rộng mô hình Tổ tự quản khu nhà trọ công nhân.

- Tổ chức, phối hợp tổ chức các hoạt động xây dựng nếp sống văn hóa lành mạnh, tác phong lao động công nghiệp, nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội trong công nhân, góp phần xây dựng người công nhân có lập trường, tư tưởng vững vàng; có ý chí vượt khó, vươn lên, lập thân, lập nghiệp; tích cực tham gia hoạt động văn hóa, thể thao, không mắc các tệ nạn xã hội; chấp hành nghiêm pháp luật, nội quy, quy định của doanh nghiệp và địa phương nơi cư trú; tích cực học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chính trị, chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp.

- Tăng cường học hỏi, trao đổi kinh nghiệm cho cán bộ công đoàn cơ sở và công nhân lao động tiêu biểu; Tôn vinh những tập thể, cá nhân tiêu biểu trong xây dựng đời sống văn hóa.

2. Phát triển phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao cho công nhân lao động.

- Khảo sát đánh giá thực trạng và nhu cầu về đời sống văn hóa tinh thần của công nhân lao động trong các khu công nghiệp, khu chế xuất, trong đó chú trọng đánh giá sự hiểu biết về pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật, nội quy lao động, tác phong công nghiệp trong công nhân lao động, nếp sống văn hóa; khảo sát các mô hình tổ chức, hoạt động văn hóa, thể dục thể thao, vui chơi giải trí... dành riêng cho công nhân lao động hoặc có khả năng thu hút đông đảo công nhân lao động ở các khu công nghiệp, khu chế xuất.

- Tổ chức hoạt động và hướng dẫn cơ sở tổ chức hoạt động “Câu lạc bộ công nhân”, “Đội văn nghệ công nhân”; phát động phong trào “Công nhân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”; Liên hoan, Hội diễn nghệ thuật quần chúng, Hội thao công nhân lao động, các phong trào “nghe công nhân hát, hát cho công nhân nghe”, các đội văn nghệ biểu diễn lưu động, câu lạc bộ theo các sở thích.

- Rà soát, quy hoạch hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở giai đoạn 2014-2018, định hướng đến năm 2030.

- Tăng cường cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động Nhà Văn hóa Lao động của Công đoàn; chỉ đạo Nhà Văn hóa Lao động xây dựng đề án đào tạo hạt nhân cho phong trào văn hóa ở cơ sở; tăng cường các hoạt động phục vụ công nhân lao động ở các khu công nghiệp, khu chế xuất.

3. Phối hợp triển khai quy hoạch và xây dựng Đề án thí điểm thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ công nhân giai đoạn 2013 - 2020, phần công đoàn đảm nhận.

Phối hợp với các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (có khu công nghiệp) xây dựng mô hình thí điểm và phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ công nhân đến năm 2020; lập kế hoạch triển khai thực hiện Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống thiết chế văn hóa thể thao cơ sở giai đoạn 2013 - 2020, định hướng đến năm 2030 theo Quyết định số 2164/QĐ-TTg ngày 11/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ và xây dựng các dự án đầu tư phát triển hệ thống thiết chế văn hóa phục vụ công nhân theo từng giai đoạn.

4. Xây dựng Chương trình phối hợp hoạt động giữa Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các Bộ, ngành về xây dựng đời sống văn hóa tinh thần của công nhân lao động ở khu công nghiệp, khu chế xuất.

Phối hợp trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước và chức năng của tổ chức Công đoàn để tổ chức các hoạt động xây dựng đời sống văn hóa cơ sở cho công nhân, lao động ở khu công nghiệp, khu chế xuất.

IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam

- Chỉ đạo triển khai Nghị quyết tới các cấp công đoàn; chỉ đạo các ban, đơn vị trực thuộc Tổng Liên đoàn chủ động phối hợp với các bộ, ngành Trung ương triển khai thực hiện Nghị quyết; tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật liên quan đời sống văn hóa tinh thần của công nhân lao động.

- Phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các bộ, ngành liên quan và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (có khu công nghiệp) triển khai quy hoạch hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở và đề xuất xây dựng mô hình thí điểm và phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ công nhân trong giai đoạn 2013-2015, định hướng đến năm 2020, theo quy hoạch Đề án đã được Chính phủ quyết định.

- Ban Tài chính hướng dẫn các Liên đoàn lao động tỉnh, thành phố, Công đoàn ngành Trung ương và tương đương xây dựng dự toán và sử dụng kinh phí thực hiện Nghị quyết và quản lý sử dụng các nguồn kinh phí thực hiện Nghị quyết theo quy định.

- Ban Tổ chức, Ban Tuyên giáo và các Ban của Tổng Liên đoàn có liên quan hoàn thiện, sửa đổi bổ sung Quy chế tổ chức bộ máy và hoạt động của Nhà Văn hóa Lao động phù hợp tình hình mới, phù hợp với quy định của các cơ quan Nhà nước.

- Ban Chính sách - Pháp luật, Viện Công nhân và Công đoàn Tổng Liên đoàn nghiên cứu, cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn đề xuất kiến nghị với Đảng, Nhà nước và Tổng Liên đoàn cơ chế chính sách trong việc thực hiện nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của công nhân lao động khu công nghiệp, khu chế xuất.

- Giao Ban Tuyên giáo Tổng Liên đoàn là bộ phận thường trực chủ trì, phối hợp với các Ban, đơn vị của Tổng Liên đoàn tham mưu giúp Đoàn Chủ tịch chỉ đạo các cấp Công đoàn triển khai thực hiện Nghị quyết; tổ chức kiểm tra, đôn đốc, định kỳ sơ kết, tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết trong phạm vi cả nước báo cáo Thường trực Đoàn Chủ tịch.

2. Liên đoàn Lao động các tỉnh, thành phố, Công đoàn Ngành Trung ương và tương đương.

- Xây dựng kế hoạch triển khai để thực hiện Nghị quyết cho phù hợp với thực tiễn địa phương, đơn vị, coi đó là một tiêu chí để xét thi đua đối với các cấp Công đoàn;

- Phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố, Thủ trưởng Bộ, ngành bố trí kinh phí hằng năm đầu tư, hỗ trợ xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ công nhân theo Quyết định 1780/QĐ-TTg ngày 12/10/2011 của Thủ tướng Chính phủ;

- Đẩy mạnh việc huy động các nguồn lực đầu tư, vận động các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp bố trí thời gian, kinh phí xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao phục vụ công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất.

- Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công đoàn có đủ năng lực, tổ chức các phong trào thi đua trong công nhân lao động tổ chức các hoạt động nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của công nhân lao động khu công nghiệp, khu chế xuất.

- Đổi mới, đa dạng hóa các hoạt động, xây dựng các mô hình hoạt động nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của công nhân lao động theo đặc thù phù hợp với địa phương, ngành.

3. Công đoàn khu công nghiệp, khu chế xuất

- Chỉ đạo Công đoàn cơ sở chủ động tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết, đưa nội dung xây dựng đời sống văn hóa công nhân vào thỏa ước lao động tập thể.

- Chỉ đạo các Công đoàn cơ sở trong khu công nghiệp, khu chế xuất vận động người sử dụng lao động dành thời gian kinh phí để công nhân có điều kiện tham gia và thụ hưởng văn hóa tinh thần, xây dựng phòng truyền thống, điểm sinh hoạt văn hóa để công nhân được học và tìm hiểu lịch sử, truyền thống của doanh nghiệp mình.

- Chỉ đạo công đoàn cơ sở phối hợp với người sử dụng lao động, xây dựng các chương trình hội thao, hội diễn văn nghệ để tạo điều kiện cho công nhân lao động tham gia. Lồng ghép tuyên truyền giáo dục cho công nhân lao động rèn luyện tác phong công nghiệp, ý thức tổ chức kỷ luật, làm việc có năng suất, chất lượng, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Ban Chấp hành Tổng Liên đoàn giao Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức thực hiện Nghị quyết; định kỳ tổ chức kiểm tra và sơ kết, tổng kết đánh giá tình hình kết quả thực hiện Nghị quyết và báo cáo với Ban Chấp hành Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.