Phan Văn Khải

(Đã ký)

TT

Đại lượng

Đơn vị

Giải thích

Tên

Ký hiệu

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

I- Đơn vị không gian, thời gian và hiện tượng tuần hoàn

1

độ dài

mét

m

Mét là quãng đường ánh sáng đi được trong chân không trong khoảng thời gian 1/299 792 458 giây (CGPM* lần thứ 17, 1983).

Đơn vị cơ bản.

* CGPM: tên viết tắt theo tiếng Pháp của Đại hội cân đo quốc tế.

2

góc phẳng (góc)

radian

rad

Radian là góc phẳng giữa hai bán kính của một vòng tròn cắt trên vòng tròn một cung dài bằng bán kính.

1rad = 1m/1m = 1

độ

^o

1^o = (p/180) rad

phút

'

1' = (1/60) ^o = (p/10 800) rad

giây

"

1" = (1/60) ' = (p/648 000) rad

3

góc khối

steradian

sr

Steradian là góc khối của một hình nón có đỉnh ở tâm hình cầu, cắt trên mặt cầu một diện tích bằng diện tích hình vuông có cạnh dài bằng bán kính hình cầu.

1sr = 1m²/1m² = 1

4

diện tích

mét vuông

m²

Mét vuông là diện tích một hình vuông có cạnh 1 mét.

1m² = 1m . 1m

hecta

ha

1 ha = 0,01 km² = 10⁴ m²

Để đo diện tích ruộng đất.

5

thể tích, dung tích

mét khối

m³

Mét khối là thể tích một khối lập phương có cạnh 1 mét.

1m³ = 1m . 1m . 1m

Được lập ước, bội thập phân theo mục B.

lít

l, L

Lít là dung tích bằng một decimét khối.

1l = 1dm³ = 10^-3 m³

Được lập ước, bội thập phân theo mục B.

6

thời gian

giây

s

Giây là khoảng thời gian bằng 9 192 631 770 chu kỳ bức xạ ứng với sự chuyển dịch giữa hai mức siêu tinh tế ở trạng thái cơ bản của nguyên tử xesi 133 (CGPM lần thứ 13, 1967).

Đơn vị cơ bản.

phút

min

1min = 60 s

giờ

h

1h = 60 min = 3 600 s

ngày

d

1d = 24 h = 86 400 s

7

tần số

hec

Hz

Héc là tần số của một quá trình tuần hoàn có chu kỳ 1 giây.

1Hz = 1s^-1

8

vận tốc góc

radian trên giây

rad/s

Radian trên giây là vận tốc góc của một vật quay đều quanh một trục cố định một góc 1 radian trong thời gian 1 giây.

1rad/ s= 1s^-1

9

gia tốc góc

radian trên giây bình phương

rad/s²

Radian trên giây bình phương là gia tốc góc của một vật có vận tốc góc thay đổi đều 1 radian trên giây trong thời gian 1 giây.

1rad/s² = 1s^-2

10

vận tốc

mét trên giây

m/s

Mét trên giây là vận tốc của một vật chuyển động đều đi được đoạn đường 1 mét trong thời gian 1 giây.

1m/s = 1m.s^-1

kilômét trên giờ

km/h

Kilômét trên giờ là vận tốc của một vật chuyển động đều đi được đoạn đường 1 000 mét trong thời gian một giờ.

1km/h = (1/3,6) m/s = 0,277 778 m/s

11

gia tốc

mét trên giây bình phương

m/s²

Mét trên giây bình phương là gia tốc của một vật có vận tốc thay đổi đều 1 mét trên giây trong thời gian 1 giây.

1m/s² = 1m.s^-2

12

mức của đại lượng trường

nepe

Np

Nepe là mức của một đại lượng trường khi tỉ số giữa đại lượng này và đại lượng so sánh cùng loại là bằng e.

1Np = ln(F/F_o) = ln(e) = 1

ben

B

Ben là mức của một đại lượng trường khi tỉ số giữa đại lượng này và đại lượng so sánh cùng loại là bằng 10^1/2.

1B = 2lg(F/F_o) = 2lg10^1/2 = 1

deciben

dB

1dB = [(ln10)/20] Np (chính xác) = 0,115 129 3 Np

13

mức của đại lượng công suất

nepe

Np

Nepe là mức của một đại lượng công suất khi tỷ số giữa đại lượng này và đại lượng công suất so sánh là bằng e².

1Np = (1/2) ln (P/P_o) = (1/2) lne² = 1

ben

B

Ben là mức của một đại lượng công suất khi tỉ số giữa đại lượng này và đại lượng công suất so sánh là bằng 10.

1B = lg(P/P_o) = lg10 = 1

deciben

dB

1dB = [(ln10)/20] Np (chính xác) = 0,115 129 3 Np

II- Đơn vị cơ

1

khối lượng

kilôgam

kg

Kilôgam là đơn vị khối lượng, bằng khối lượng của chuẩn gốc quốc tế của kilôgam (CGPM lần thứ 3, 1901).

Đơn vị cơ bản.

tạ

tạ

1 tạ = 100 kg

tấn

t

1t = 1 000 kg

Được lập bội thập phân theo mục B.

2

khối lượng theo chiều dài (mật độ dài)

kilôgam trên mét

kg/m

Kilôgam trên mét là khối lượng theo chiều dài của một vật đồng nhất, tiết diện đều, có khối lượng 1 kilôgam và dài 1 mét.

1kg/m = 1kg.m^-1

3

khối lượng theo bề mặt (mật độ mặt)

kilôgam trên mét vuông

kg/m²

Kilôgam trên mét vuông là khối lượng theo bề mặt của một vật đồng nhất, độ dày đều, có khối lượng 1 kilôgam và diện tích 1 mét vuông.

1kg/m² = 1kg.m^-2

4

khối lượng riêng (mật độ)

kilôgam trên mét khối

kg/m³

Kilôgam trên mét khối là khối lượng riêng của vật đồng nhất, có khối lượng 1 kilôgam và thể tích 1 mét khối.

1kg/m³ = 1kg.m^-3

tấn trên mét khối

t/m³

Tấn trên mét khối là khối lượng riêng của vật đồng nhất có khối lượng 1 tấn và thể tích 1 mét khối.

1t/m³ = 10³ kg/m³

kilôgam trên lít

kg/l,

kg/L

Kilôgam trên lít là khối lượng riêng của vật đồng nhất có khối lượng 1 kilôgam và thể tích 1 lít.

1kg/l = 10^-3 kg/m³

5

lực

niuton

N

Niuton là lực gây ra cho một vật có khối lượng 1 kilôgam gia tốc 1 mét trên giây bình phương.

1N = 1kg.1m/s² = 1m.kg.s^-2

6

mômen lực

niuton mét

N.m

Niuton mét là mômen lực của một lực 1 niutơn đối với một điểm có véc tơ bán kính từ điểm đó tới một điểm nằm trên phương tác dụng của lực là 1 mét.

1N.m = 1m².kg.s^-2

7

áp suất, ứng suất

pascan

Pa

Pascan là áp suất gây trên diện tích 1 mét vuông bởi một lực vuông góc phân bố đều mà tổng là 1 niutơn.

1Pa = 1N/1m² = 1m^-1.kg.s^-2

bar

bar

1 bar = 100 kPa (chính xác) = 0,1 MPa = 10⁵ Pa

8

độ nhớt động lực (độ nhớt)

pascan giây

Pa.s

Pascan giây là độ nhớt động lực của một chất lỏng đồng nhất, đẳng hướng, chảy tầng, khi giữa hai lớp phẳng song song với dòng chảy cách nhau 1 mét có hiệu tốc độ 1 mét trên giây và trên bề mặt các lớp đó xuất hiện ứng xuất tiếp tuyến là 1 pascan.

1Pa.s = 1Pa.1m/(1m/s) = 1m^-1.kg.s^-1

9

độ nhớt động

mét vuông trên giây

m²/s

Mét vuông trên giây là độ nhớt động của một chất lỏng có độ nhớt động lực 1 pascan giây và khối lượng riêng 1 kilôgam trên mét khối.

1m²/s = 1Pa.s/(1kg/m³) = 1m².s^-1

10

công, năng lượng

jun

J

Jun là công được tạo nên khi một lực 1 niuton dời điểm đặt 1 mét theo hướng của lực.

1J = 1N.1m = 1m².kg.s^-2

11

công suất

oát

W

Oát là công suất khi một công 1 jun được sản ra trong thời gian 1 giây.

1W = 1J/1s = 1m².kg.s^-1

12

lưu tốc thể tích

mét khối trên giây

m³/s

Mét khối trên giây là lưu tốc thể tích để một chất có thể tích 1 mét khối chuyển qua mặt cắt ngang xác định trong thời gian 1 giây.

1m³/s = 1m³.s^-1

13

lưu tốc khối lượng

kilôgam trên giây

kg/s

Kilôgam trên giây là lưu tốc khối lượng của một dòng đồng nhất để một chất có khối lượng 1 kilôgam chuyển qua mặt cắt ngang xác định trong thời gian 1 giây.

1kg/s = 1kg.s^-1

III- Đơn vị nhiệt

1

nhiệt độ nhiệt động lực

kenvin

K

Kenvin, đơn vị nhiệt độ nhiệt động lực, là 1/273,16 nhiệt độ nhiệt động lực của điểm ba của nước (CGPM lần thứ 13, 1967).

Đơn vị cơ bản.

2

nhiệt độ

Celsius

độ Celsius

^oC

Độ Celsius là tên riêng của kenvin dùng để thể hiện các giá trị của nhiệt độ Celsius.

t = T - T_o; trong đó t là nhiệt độ Celsius, T là nhiệt độ nhiệt động lực và T_o được xác định là bằng 273,15 K.

3

nhiệt lượng

jun

J

1J = 1N.1m = 1m².kg.s^-2

4

nhiệt lượng riêng

jun trên kilôgam

J/kg

Jun trên kilôgam là nhiệt lượng riêng của một hệ có khối lượng 1 kilôgam thu hay nhả nhiệt lượng 1 jun khi dịch pha hay hoàn thành một phản ứng hoá học.

1J/kg = 1m².s^-2

5

nhiệt dung

jun trên kenvin

J/K

Jun trên kenvin là nhiệt dung của một hệ cần nhiệt lượng 1 jun để tăng nhiệt độ thêm 1 kenvin.

1J/K = 1m² kg.s^-2.K^-1

6

nhiệt dung khối (nhiệt dung riêng)

jun trên kilôgam kenvin

J/(kg.K)

Jun trên kilôgam kenvin là nhiệt dung khối của một vật đồng nhất tại áp suất hoặc thể tích không đổi có khối lượng 1 kilôgam khi thêm vào nhiệt lượng 1 jun sẽ làm tăng nhiệt độ 1 kenvin.

1J/(kg.K) = 1m².s^-2.K^-1

7

thông lượng nhiệt

oát

W

Oát là thông lượng nhiệt tải nhiệt lượng 1 jun trong thời gian 1 giây.

1W = 1J/1s = 1m².kg.s^-3

8

thông lượng nhiệt bề mặt (mật độ thông lượng nhiệt)

oát trên mét vuông

W/m²

Oát trên mét vuông là thông lượng nhiệt bề mặt khi có thông lượng nhiệt 1 oát truyền qua mỗi mét vuông của mặt.

1W/m² = 1kg.s^-3

9

hệ số truyền nhiệt

oát trên mét vuông kenvin

W/(m².K)

Oát trên mét vuông kenvin là hệ số truyền nhiệt giữa hai môi trường có hiệu nhiệt độ 1 kenvin và thông lượng nhiệt bề mặt trên mặt tiếp xúc là 1 oát trên mét vuông.

1W/(m².K) = 1 kg.s^-3.K^-1

10

độ dẫn nhiệt (hệ số dẫn nhiệt)

oát trên mét kenvin

W/(m.K)

Oát trên mét kenvin là độ dẫn nhiệt của một vật đồng tính trong đó hiệu nhiệt độ 1 kenvin giữa hai mặt song song có diện tích 1 mét vuông, cách nhau 1 mét, tạo ta thông lượng nhiệt 1 oát giữa hai mặt.

1W/(m.K) = 1m.kg.s^-3.K^-1

11

độ khuyếch tán nhiệt

mét vuông trên giây

m²/s

Mét vuông trên giây là độ khuyếch tán nhiệt của một môi trường mà các mặt đẳng nhiệt ở một thời điểm bất kỳ là những mặt phẳng song song và cứ trong thời gian 1 giây, nhiệt độ tại điểm bất kỳ thay đổi 1 kenvin khi trên mỗi mét chiều dài theo phương vuông góc với các mặt đẳng nhiệt građiên nhiệt độ thay đổi 1 kenvin trên mét.

1m²/s = 1m².s^-1

IV- Đơn vị điện và từ

1

dòng điện (cường độ dòng điện)

ampe

A

Ampe là dòng điện không đổi khi chạy trong hai dây dẫn thẳng, song song, dài vô hạn, tiết diện tròn nhỏ không đáng kể, đặt cách nhau 1 mét trong chân không, sẽ gây ra trên mỗi mét dài của dây một lực 2.10^-7 niutơn (CGPM lần thứ 9, 1948).

Đơn vị cơ bản.

2

điện lượng (điện tích)

culông

C

Culông là điện lượng được tải trong thời gian 1 giây bởi dòng điện 1 ampe.

1C = 1s.A

3

điện thế, hiệu điện thế (điện áp), suất điện động

von

V

Von là hiệu điện thế giữa hai điểm của một dây dẫn khi giữa hai điểm đó dòng điện không đổi 1 ampe tạo nên công suất 1 oát.

1V = 1W/1A = 1m².kg.s^-3.A^-1

4

cường độ điện trường

von trên mét

V/m

Von trên mét là cường độ của điện trường thực hiện lực 1 niutơn lên một vật tích điện có điện lượng 1 culông.

1V/m = 1m.kg.s^-3.A^-1

5

điện trở

ôm

W

Ôm là điện trở giữa hai điểm của một dây dẫn đồng tính có nhiệt độ đều khi giữa hai điểm đó một hiệu điện thế 1 von tạo nên dòng điện không đổi theo thời gian 1 ampe.

1W = 1V/1A = 1m².kg.s^-3.A^-2

6

điện dẫn (độ dẫn điện)

simen

S

Simen là điện dẫn của một dây dẫn có điện trở 1 ôm.

1S = 1A/1V = 1m^-2.kg^-1.s³.A²

7

thông lượng điện (thông lượng điện dịch)

culông

C

Culông là thông lượng điện qua một mặt kín bao quanh điện tích 1 culông.

1C = 1s.A

8

mật độ, thông lượng điện (điện dịch)

culông trên mét vuông

C/m²

Culông trên mét vuông là mật độ thông lượng điện trong một tụ điện phẳng, có hai bản cực rộng vô tận đặt song song với nhau trong chân không và mỗi mét vuông của bản cực được nạp đều điện tích 1 culông.

1C/m² = 1m^-2.s.A

9

công, năng lượng

jun

J

1J = 1N.1m = 1m².kg.s^-2

oát giờ

W.h

1W.h =3,6 x 10³ J = 3,6 kJ

Được lập ước, bội thập phân theo mục B.

electronvon

eV

Electronvon là công thực hiện khi điện tích bằng điện tích của một electron dịch chuyển trong một trường điện từ một đoạn đường mà giữa hai đầu có hiệu điện thế 1 von.

1eV = 1,602 177 x 10^-19 J = 160,217 7 zJ

Được lập ước, bội thập phân theo mục B.

10

cường độ từ trường

ampe trên mét

A/m

Ampe trên mét là cường độ từ trường sinh ra trong chân không bởi một dòng điện 1 ampe chạy qua một dây dẫn thẳng, dài vô hạn, tiết diện tròn nhỏ không đáng kể, tại các điểm của một đường tròn đồng trục với dây đó và có chu vi 1 mét.

1A/m = 1m^-1.A

11

điện dung

fara

F

Fara là điện dung của một tụ điện khi có điện lượng 1 culông thì hiệu điện thế giữa hai bản cực là 1 von.

1F = 1C/1V = 1m^-2.kg^-1.s⁴.A²

12

độ tự cảm

henry

H

Henry là độ tự cảm của một mạch kín khi dòng điện trong mạch thay đổi đều với tốc độ 1 ampe trên giây tạo ra trong mạch suất điện động 1 von.

1H = 1V.1s/1A = 1m².kg.s^-2.A^-2

13

từ thông

vebe

Wb

Vebe là từ thông gây ra trong một vòng dây dẫn bao quanh nó suất điện động 1 von khi từ thông này giảm đều xuống zêrô trong thời gian 1 giây.

1Wb = 1V.1s = 1m².kg.s^-2.A^-1

14

mật độ độ từ thông, cảm ứng từ

tesla

T

Tesla là mật độ từ thông trong một mặt phẳng 1 mét vuông gây ra do một từ thông đều 1 vebe thẳng góc với mặt đó.

1T = 1Wb/1m² = 1kg.s^-2.A^-1

15

suất từ động

ampe

A

Ampe là suất từ động theo một đường kín móc vòng một dây dẫn có dòng điện 1 ampe chạy qua.

1A = 1A

16

công suất tác dụng (công suất)

oát

W

1W = 1m².kg.s^-3

17

công suất biểu kiến

von ampe

V.A

Von ampe là công suất biểu kiến trong một đoạn mạch đặt dưới hiệu điện thế hiệu dụng 1 von và có dòng điện cường độ hiệu dụng 1 ampe chạy qua.

1V.A = 1m².kg.s^-3

18

công suất kháng

var

var

Var là công suất kháng trong một đoạn mạch thuần tự cảm (hoặc thuần điện dung) đặt dưới hiệu điện thế hiệu dụng 1 von và có dòng điện cường độ hiệu dụng 1 ampe chạy qua.

1var = 1V.A = 1m².kg.s^_3

V- Đơn vị ánh sáng và bức xạ điện từ có liên quan

1

năng lượng bức xạ

jun

J

1J = 1N.1m = 1m².kg.s^-2

2

công suất bức xạ (thông lượng bức xạ)

oát

W

1W = 1J/1s = 1m².kg.s^-3

3

cường độ bức xạ

oát trên steradian

W/sr

Oát trên steradian là cường độ bức xạ của một nguồn điểm phát đều thông lượng bức xạ 1 oát trong góc khối 1 steradian.

1W/sr = 1m².kg.s^-3

4

độ chói năng lượng

oát trên steradian mét vuông

W/(sr.m²)

Oát trên steradian mét vuông là độ chói năng lượng theo một hướng đã cho tại một điểm trên bề mặt có cường độ bức xạ của phân tố bề mặt ấy là 1 oát trên steradian và diện tích hình chiếu của phân tố lên mặt phẳng vuông góc với hướng trên là 1 mét vuông.

1W/(sr.m²) = 1kg.s^-3

5

năng suất bức xạ

oát trên mét vuông

W/m²

Oát trên mét vuông là năng suất bức xạ tại một điểm trên bề mặt có thông lượng bức xạ từ một phân tố diện tích 1 mét vuông của bề mặt này là 1 oát.

1W/m²=1kg.s^-3

6

độ rọi năng lượng

oát trên mét vuông

W/m²

Oát trên mét vuông là độ rọi năng lượng ở một điểm trên bề mặt có thông lượng bức xạ 1 oát chiếu lên phân tố diện tích 1 mét vuông của bề mặt đó.

1W/m²=1kg.s^-3

7

cường độ sáng

candela

cd

Candela là cường độ sáng theo một phương xác định của một nguồn phát ra bức xạ đơn sắc có tần số 540 x 10¹² héc và có cường độ bức xạ theo phương đó là 1/683 oát trên steradian (CGPM lần thứ 16, 1979).

Đơn vị cơ bản.

8

độ chói

candela trên mét vuông

cd/m²

Canđela trên mét vuông là độ chói của một nguồn phẳng 1 mét vuông có cường độ sáng 1 candela đo theo phương vuông góc với nguồn.

1cd/m² = 1m^-2.cd

9

quang thông

lumen

lm

Lumen là quang thông do một nguồn sáng điểm cường độ 1 candela phát đều trong góc khối 1 steradian.

1lm = 1cd.1sr = 1cd

10

lượng sáng

lumen giây

lm.s

Lumen giây là lượng sáng của quang thông 1 lumen tính trong thời gian 1 giây.

1lm.s = 1cd.s

lumen giờ

lm.h

1lm.h = 3 600 lm.s

11

năng suất phát sáng (độ trưng)

lumen trên mét vuông

lm/m²

Lumen trên mét vuông là năng suất phát sáng của một nguồn hình cầu có diện tích mặt ngoài 1 mét vuông phát ra một quang thông 1 lumen phân bố đều theo mọi phương.

1lm/m² = 1m^-2.cd

12

độ rọi

lux

lx

Lux là độ rọi của một mặt phẳng nhận quang thông 1 lumen phân bố đều trên diện tích 1 mét vuông của mặt đó.

1lx = 1lm/1m² = 1m^-2.cd

13

lượng rọi

lux giây

lx.s

Lux giây là lượng rọi ứng với độ rọi 1 lux trong thời gian 1 giây.

1lx.s = 1m^-2.s.cd

lux giờ

lx.h

1lx.h = 3 600 lx.s

14

độ tụ (quang lực)

một trên mét

m^-1

Một trên mét là độ tụ của một hệ quang có tiêu cự 1 mét trong môi trường chiết suất bằng 1.

1m^-1 = 1m^-1

điôp

dp

Điôp là tên gọi khác của đơn vị một trên mét.

1dp = 1m^-1

VI- Đơn vị âm

1

tần số

héc

Hz

1Hz = 1s^-1

2

quãng tần số

octa

octa

Octa là quãng giữa hai tần số khi tỷ số giữa tần số cao và tần số thấp bằng 2.

1octa = lg₂(f₂/f₁) = lg₂2 = 1

3

áp suất âm

pascan

Pa

1Pa = 1N/1m² = 1m^-1.kg.s^-2

4

vận tốc truyền âm

mét trên giây

m/s

1m/s = 1m.s^-1

5

lưu tốc khối (vận tốc thể tích)

mét khối trên giây

m³/s

Mét khối trên giây là lưu tốc khối tuần hoàn trong một trường âm đồng tính tại một tiết diện của ống dẫn âm có diện tích một mét vuông, trên đó vận tốc của các hạt bằng 1 mét trên giây.

1m³/s=1m³.s^-1

6

mật độ năng lượng âm

jun trên mét khối

J/m³

Jun trên mét khối là mật độ năng lượng âm trong một trường âm có năng lượng 1 jun phân bố đều trong thể tích 1 mét khối.

1J/m³ = 1N.1m/m³ = 1m^-1.kg.s^-2

7

công suất âm

oát

W

1W = 1J/1s = 1m².kg.s^-3

8

cường độ âm

oát trên mét vuông

W/m²

Oát trên mét vuông là cường độ âm trong một sóng âm phẳng khi nó truyền năng lượng âm 1 jun qua một mặt 1 mét vuông trong thời gian 1 giây.

1W/m² = 1kg.s^-3

9

trở kháng âm (sức cản âm học)

pascan giây trên mét khối

Pa.s/m³

Pascan giây trên mét khối là trở kháng âm của một ống dẫn âm, trong đó áp suất âm sin tính 1 pascan tại một tiết diện bất kỳ gây ra lưu tốc khối có giá trị căn quân phương 1 mét khối trên giây tại điểm tiết diện đó.

1Pa.s/m³ = 1m^-4.kg.s^-1

10

trở kháng cơ (sức cản cơ học)

niuton giây trên mét

N.s/m

Niuton giây trên mét là trở kháng cơ của một hệ cơ học dao động khi tại chỗ đặt lực, lực tuần hoàn 1 niutơn gây vận tốc dao động 1 mét trên giây.

1N.s/m = 1kg.s^-1

11

mức áp suất âm

ben

B

Ben là mức áp suất âm của một âm thanh mà 2 lần lôgarit thập phân của tỷ số giữa áp suất của âm thanh đó và áp suất so sánh 2.10^-5 pascan là bằng 1.

dêciben

dB

Dêciben là mức áp suất âm của một âm thanh mà 20 lần lôgarit thập phân của tỷ số giữa áp suất của âm thanh đó và áp suất so sánh 2.10^-5 pascan là bằng 1.

12

mức to

phon

phon

Phon là mức to của âm thanh đơn sắc tần số 1 kilôhéc có mức áp suất âm 1 đêxiben.

VII- Đơn vị hoá lý và vật lý phân tử

1

khối lượng nguyên tử

kilôgam

kg

Xem giải thích mục 1, phần I.

đơn vị khối lượng nguyên tử thống nhất

u

Đơn vị khối lượng nguyên tử thống nhất là khối lượng bằng 1/12 khối lượng nguyên tử của nuclit cacbon 12.

1u = (1,660 540 2 ± 0,000 001 0) x 10^-27 kg*

* CODATA Bulletin 63 (1986).

2

khối lượng phân tử

kilôgam

kg

Xem giải thích tại mục 1 trên.

Khối lượng phân tử là tổng khối lượng các nguyên tử trong phân tử.

đơn vị khối lượng nguyên tử thống nhất

u

3

lượng chất

mol

mol

Mol là lượng chất của một hệ chứa một số thực thể cơ bản bằng tổng số nguyên tử trong 0,012 kilôgam cacbon 12. Khi dùng mol phải chỉ rõ thực thể cơ bản, chúng có thể là nguyên tử, phân tử, ion, điện tử và các hạt hoặc các nhóm đặc trưng của các hạt (CGPM lần thứ 14, 1971).

Đơn vị cơ bản.

4

nồng độ mol

mol trên mét khối

mol/m³

Nồng độ mol là số mol của chất tan chia cho thể tích dung dịch.

mol trên lít

mol/l, mol/L

5

hoá thế

jun trên mol

J/mol

Trong dung dịch của hai chất A và B, hoá thế của chất A là:

m_A =

VIII- Đơn vị bức xạ ion hoá

1

độ phóng xạ (hoạt độ)

becơren

Bq

Becơren là độ phóng xạ của một nguồn phóng xạ trong đó thương số của giá trị kỳ vọng của số lượng các chuyển vị hạt nhân tự phát hoặc các chuyển vị đồng phân và khoảng thời gian xẩy ra các chuyển vị này tiến tới giới hạn 1/s.

1Bq = 1s^-1

2

liều hấp thụ

gray

Gy

Gray là liều hấp thụ trong một phân tố vật chất khối lượng 1 kilôgam nhận được năng lượng 1 jun từ những bức xạ ion hoá trong điều kiện thông năng không đổi.

1Gy = 1J/kg = 1m².s^-2

3

liều tương đương

sivơ

Sv

Sivơ là liều tương đương trong một phân tố mô khối lượng 1 kilogam nhận được năng lượng 1 jun từ những bức xạ ion hoá có giá trị hệ số phẩm chất bằng 1 đối với việc đánh giá liều hấp thụ so với hiệu quả sinh học của các hạt mang điện tạo ra liều hấp thụ và thông năng của chúng là không đổi.

1Sv = 1J/kg = 1m².s^-2

4

kerma

gray

Gy

Gray là kerma trong một phân tố vật chất khối lượng 1 kilôgam nhận được tổng động năng ban đầu 1 jun được giải phóng bởi các hạt ion hoá mang điện trong điều kiện thông năng không đổi.

1Gy = 1J/kg = 1m².s^-2

5

liều chiếu

culông trên kilôgam

C/kg

Culông trên kilôgam là liều chiếu của bức xạ ion hoá photon tạo ra trong một kilôgam không khí các ion cùng dấu có tổng điện tích là 1 culông khi tất cả các electron (âm và dương) được giải phóng ra bởi các photon trong không khí dừng lại hoàn toàn ở đó và thông năng của chúng là đều trong không khí.

1C/kg = 1kg^-1.s.A

Tên

Ký hiệu

Thừa số

Bội

yotta

Y

1 000 000 000 000 000 000 000 000 = 10²⁴

zetta

Z

1 000 000 000 000 000 000 000 = 10²¹

exa

E

1 000 000 000 000 000 000 = 10¹⁸

peta

P

1 000 000 000 000 000 = 10¹⁵

tera

T

1 000 000 000 000 = 10¹²

giga

G

1 000 000 000 = 10⁹

mega

M

1 000 000 = 10⁶

kilo

k

1 000 = 10³

hecto

h

100 = 10²

deca

da

10 = 10

Ước

deci

d

0,1 = 10^-1

centi

c

0,01 = 10^‑2

mili

m

0,001 = 10^-3

micro

m

0,000 001 = 10^-6

nano

n

0,000 000 001 = 10^-9

pico

p

0,000 000 000 001 = 10^-12

femto

f

0,000 000 000 000 001 = 10^-15

atto

a

0,000 000 000 000 000 001 = 10^-18

zepto

z

0,000 000 000 000 000 000 001 = 10^-21

yocto

y

0,000 000 000 000 000 000 000 001 = 10^-24

Thứ tự

Đại lượng

Đơn vị

Giải thích

Được sử dụng đến

Tên

Ký hiệu

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

1

khối lượng

vòng

r

1 r = 2P rad

31.12.2010

2

khối lượng

carat

ct

1 ct = 0,2 g

31.12.2010

3

khối lượng

lượng

lg

1 lg = 37,5 g

31.12.2010

4

khối lượng

đồng cân (chỉ)

đc

1 đc = 3,75 g

31.12.2010

5

khối lượng

phân

phân

1 phân = 0,375 g

31.12.2010

6

góc phẳng (góc)

li

li

1 li = 0,037 5 g

31.12.2005

7

lực

kilôgam lực (kilôpond)

kgl (kG; kgf, kp)

1kgl = 1kG = 1kgf = 1kp

= 9,806 65 J

31.12.2005

8

áp suất

atmôtphe kỹ thuật (atmôtphe)

at

1 at = 98,066 5 kPa

= 0,980 665 x 10⁵ Pa

31.12.2005

9

áp suất

torr (milimét thuỷ ngân)

Torr(mmHg)

1 Torr = 133,322 Pa

31.12.2005

10

áp suất

mét cột nước

mH₂O

1 mH₂O = 9,806 65 kPa

= 9,806 65 x 10³ Pa

31.12.2005

11

công, năng lượng

kilôgam lực mét (kilôpond mét)

kgl.m (kG.m; kgf.m; kp.m)

1kgl.m = 9,806 65 J

31.12.2005

12

nhiệt lượng

calorie

cal

1 cal = 4,186 8 J

31.12.2005

13

độ phóng xạ (hoạt độ)

curie

Ci

1 Ci = 37 GBq = 3,7 x 10¹⁰ Bq

31.12.2005

14

liều hấp thụ

rad

rad

1 rad = 0,01 Gy = 10^-2 Gy

31.12.2005

15

liều chiếu

rơnghen

R

1 R = 0,258 mC/kg

= 2,58 x 10^-4 C/kg

31.12.2005