BÁO CÁO

TỔNG KẾT, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ TRIỂN KHAI THỰC HIỆN LUẬT THANH NIÊN NĂM 2005 TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Thực hiện Công văn số 3091/BNV-CTTN ngày 27 tháng 8 năm 2012 của Bộ Nội vụ về tổng kết, đánh giá kết quả triển khai thực hiện Luật Thanh niên năm 2005; Ủy ban nhân dân thành phố báo cáo như sau:

I. THỰC TRẠNG THANH NIÊN THÀNH PHỐ, TÌNH HÌNH THỰC HIỆN LUẬT THANH NIÊN NĂM 2005 VÀ NGHỊ ĐỊNH SỐ 120/2007/NĐ-CP NGÀY 23 THÁNG 7 NĂM 2007 CỦA CHÍNH PHỦ VỀ HƯỚNG DẪN THI HÀNH MỘT SỐ ĐIỀU CỦA LUẬT THANH NIÊN

Thành phố Hồ Chí Minh hiện có trên 2.800.000 thanh niên (từ 16 đến 30 tuổi), chiếm trên 37% dân số thành phố; thanh niên nông thôn chiếm khoảng 10%; thanh niên dân tộc là 8% (theo số liệu thống kê tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2010). Thanh niên tập hợp được vào tổ chức Đoàn - Hội đạt 59,2%. Đa số thanh niên tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và sự phát triển của đất nước. Thanh niên hiện nay có trình độ học vấn, sức khỏe, tư duy năng động và sáng tạo, có lòng yêu nước, ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; không ngại khó khăn, tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng; có trách nhiệm với gia đình, xã hội; có ý chí vươn lên trong học tập, lao động, lập thân, lập nghiệp; mong muốn được tin tưởng, được cống hiến cho đất nước, có việc làm, thu nhập ổn định, đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh phong phú, môi trường sống an toàn.

Luật Thanh niên được Quốc Hội thông qua và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2006 thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với vai trò của thanh niên và công tác thanh niên. Luật Thanh niên và Nghị định số 120/2007/NĐ-CP ngày 23 tháng 7 năm 2007 của Chính phủ về hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thanh niên đã góp phần hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý, thể chế hóa các quan điểm của Đảng về thanh niên và công tác thanh niên; quy định quyền và nghĩa vụ của thanh niên, vai trò, trách nhiệm của thanh niên đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời thể hiện trách nhiệm của Nhà nước, gia đình và xã hội đối với sự nghiệp chăm lo, giáo dục, bồi dưỡng và phát huy tầng lớp thanh niên.

Việc tổ chức triển khai thực hiện Luật Thanh niên và các văn bản hướng dẫn có liên quan đến thanh niên và công tác thanh niên trên địa bàn Thành phố từ năm 2005 đến nay luôn được các cấp ủy Đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể từ thành phố đến cơ sở quan tâm chỉ đạo triển khai thực hiện.

II. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC

1. Công tác xây dựng và ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Thanh niên và Nghị định 120/2007/NĐ-CP ngày 23 tháng 7 năm 2007 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thanh niên

Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố đã ban hành các văn bản sau:

- Chương trình hành động số 42-CTrHĐ/TU ngày 20 tháng 10 năm 2008 của Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh về thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa;

- Kế hoạch số 45/KH-UBND ngày 07 tháng 01 năm 2010 của Ủy ban nhân dân thành phố về thực hiện có hiệu quả các chính sách phát triển thanh niên thành phố;

- Kế hoạch số 915/KH-UBND ngày 04 tháng 3 năm 2011 của Ủy ban nhân dân thành phố về thực hiện Năm Thanh niên 2011;

- Quyết định số 2377/QĐ-UBND ngày 13 tháng 5 năm 2011 của Ủy ban nhân dân thành phố về việc thành lập Hội đồng công tác thanh niên;

- Kế hoạch 3617/KH-UBND ngày 27 tháng 3 năm 2012 của Ủy ban nhân dân thành phố về đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý nhà nước về công tác thanh niên cho đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác thanh niên trên địa bàn thành phố năm 2012;

- Quyết định số 3170/QĐ-UBND ngày 19 tháng 6 năm 2012 của Ủy ban nhân dân thành phố về phê duyệt Kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý nhà nước về công tác thanh niên cho đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác thanh niên trên địa bàn thành phố giai đoạn 2011 - 2015;

- Quyết định số 6028/QĐ-UBND ngày 27 tháng 11 năm 2012 của Ủy ban nhân dân thành phố về ban hành Chương trình phát triển thanh niên thành phố giai đoạn 2011 - 2020.

2. Công tác quán triệt, tuyên truyền, phổ biến Luật Thanh niên năm 2005 trên địa bàn thành phố

Thành ủy và Ủy ban nhân dân thành phố thường xuyên chỉ đạo các cấp ủy Đảng, chính quyền tổ chức các hội nghị tuyên truyền, quán triệt về đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, ý nghĩa quan trọng của Nghị quyết số 25-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; Luật Thanh niên; Nghị định số 120/2007/NĐ-CP ngày 23 tháng 7 năm 2007 của Chính phủ về hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thanh niên... cho các đối tượng là lãnh đạo các cấp chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể; qua đó việc nhận thức và chỉ đạo về công tác thanh niên của lãnh đạo các cấp đã được quan tâm bằng những chương trình hành động và bằng những biện pháp cụ thể, công tác giáo dục và chăm lo đến thanh niên trên địa bàn thành phố ngày càng có nhiều tiến bộ. Đặc biệt là chăm lo đến đội ngũ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên để trở thành lực lượng đi đầu trong việc chăm lo, bảo vệ các lợi ích chính đáng của thanh niên, giáo dục thanh niên về ý thức chấp hành pháp luật, trách nhiệm đối với Tổ quốc, động viên thanh niên tham gia tích cực vào các phong trào hành động cách mạng tại địa phương.

Thông qua Luật Thanh niên và các Kế hoạch của Ủy ban nhân dân thành phố liên quan đến công tác thanh niên, các phong trào hành động do Thành đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam thành phố luôn có sự quan tâm phối hợp của các sở ban ngành và Ủy ban nhân dân các quận - huyện, tạo được sự chuyển biến trong nhận thức của đoàn viên, thanh niên trên địa bàn thành phố; kịp thời kiến nghị, tham mưu giúp Ủy ban nhân dân thành phố, các cơ quan chức năng xem xét giải quyết quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của đoàn viên, thanh thiếu niên trên địa bàn thành phố.

Các nội dung hoạt động giáo dục tư tưởng, bồi dưỡng rèn luyện kỹ năng sống cho thanh niên và thực hiện lối sống lành mạnh thông qua các loại hình diễn đàn, trao đổi, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật được tổ chức trên phương tiện thông tin đại chúng, thông qua các chuyên mục của Đài Truyền hình thành phố, Đài Tiếng nói nhân dân thành phố (Công dân với Pháp luật; Pháp luật và Cuộc sống; Trả lời bạn nghe đài; Hộp thư truyền hình...) được nhiều người quan tâm.

3. Việc triển khai thực hiện các quy định của Luật Thanh niên

a) Về quyền và nghĩa vụ của thanh niên (từ Điều 9 đến Điều 16)

- Quyền và nghĩa vụ của thanh niên trong học tập: Thành phố đã chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo, Thành Đoàn TNCS Hồ chí Minh tập trung tổ chức các hoạt động giáo dục: chính trị tư tưởng, truyền thống dân tộc, truyền thống cách mạng; đạo đức lối sống, ý thức công dân cho thanh thiếu nhi thông qua các hội thi trực tuyến, như: Hội thi tìm hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh “Tầm nhìn xuyên thế kỷ”, hội thi trực tuyến “Hành trình theo chân Bác”, hội thi “Biển đảo quê hương”, “Bàn hùng ca tuổi trẻ”... thu hút 662.628 lượt thanh niên tham gia, có hiệu quả cao cho công tác giáo dục. Các đơn vị tập trung nắm dư luận, đẩy mạnh các giải pháp định hướng về tư tưởng, chính trị, tham gia ổn định tình hình của thanh niên tại địa phương, đơn vị. Nhiều cơ sở phát huy vai trò của địa phương, nắm chắc và có giải pháp tuyên truyền, vận động thanh niên công nhân không tham gia đình công, lãng công, tụ tập đông người trái pháp luật.

Từ năm 2007 đến nay, thành phố đã trao 148.878 suất học bổng, trị giá hơn 158 tỷ đồng; tặng 28.673 giải thưởng khuyến học; bảo trợ 38 tài năng trẻ cấp thành phố.

- Quyền và nghĩa vụ của thanh niên trong lao động: Nhằm hỗ trợ cho thanh niên trong mưu sinh, lập nghiệp, Thành Đoàn phối hợp với các Sở, ngành thành phố thực hiện nhiều giải pháp để hỗ trợ, nâng cao trình độ nghề nghiệp, rèn luyện tác phong lao động cho thanh niên nhằm đáp ứng kịp thời cho thị trường lao động. Các hoạt động truyền thông, hướng nghiệp cho thanh niên, đặc biệt là đối với học sinh trung học phổ thông được thực hiện thường xuyên. Hoạt động tư vấn nghề nghiệp, giới thiệu việc làm với nhiều cách làm sáng tạo: chương trình Tiếp sức người lao động, Phỏng vấn thử - thành công thật, sàn giao dịch việc làm... Hoạt động tư vấn, hỗ trợ thanh niên làm kinh tế, khởi sự doanh nghiệp có nhiều chuyển biến tích cực; mô hình thanh niên làm kinh tế hiệu quả tại địa bàn dân cư tùy theo điều kiện cụ thể được hình thành. Phần lớn thanh niên được tiếp cận thông tin và có nhu cầu vay vốn làm kinh tế được hỗ trợ cho vay kịp thời; Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi động chương trình Vườn ươm doanh nhân trẻ, tổ chức các diễn đàn giao lưu, trao đổi kinh nghiệm giữa các doanh nhân thành đạt với thanh niên khởi sự kinh doanh. Công tác chăm lo thanh niên có hoàn cảnh khó khăn ở những khu vực đặc thù như sinh viên, thanh niên công nhân, thanh niên lao động tự do được quan tâm như: hỗ trợ chỗ trọ, việc làm thêm, xây dựng các khu lưu trú văn hóa.... Bên cạnh đó, Báo Tuổi trẻ, các đơn vị sự nghiệp và Đoàn TNCS Hồ Chí Minh ở các quận, huyện, trường Đại học đã tăng cường hướng nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông, tổ chức nhiều chuyến tham quan thực tế tại trường nghề, làng nghề giúp định hướng cho các em chọn nghề phù hợp cho tương lai. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tại 24 quận - huyện của thành phố và Khối Công nhân lao động tổ chức nhiều hội thi tay nghề và các hoạt động hỗ trợ thanh niên rèn luyện, nâng cao tay nghề...

Trung tâm Hướng nghiệp, Dạy nghề và giới thiệu việc làm thanh niên trực thuộc Thành Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đẩy mạnh phối hợp với các cơ sở Đoàn... tổ chức nhiều hoạt động giúp thanh niên lập thân, lập nghiệp như: các diễn đàn với các chủ đề “Thông tin thị trường lao động trên địa bàn thành phố”; “đánh giá năng lực bản thân và hoạch định nghề nghiệp tương lai”; “Tư vấn kỹ năng tìm việc và đi phỏng vấn”; ký kết đào tạo với Khoa Cơ khí Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh đào tạo các kỹ năng vận hành máy móc thuộc lĩnh vực cơ khí; phối hợp với Trung tâm Đào tạo Smart Train để tổ chức đào tạo các khóa đào tạo hành trang vào nghề kế toán; tổ chức đào tạo nghề kỹ thuật viên đồ họa kiến trúc 3D... Đặc biệt trong đợt hoạt động “Hỗ trợ học nghề thời bão giá”, Trung tâm đã hỗ trợ giảm học phí từ 10-60% cho đoàn viên, thanh niên; Sàn giao dịch việc làm, ngày hội việc làm cũng được duy trì tổ chức tại các quận, huyện Đoàn, tạo thêm nhiều việc làm ổn định cho thanh niên hoặc việc làm thời vụ cho sinh viên. Trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, lao động mất việc làm, các hoạt động đồng hành giúp thanh niên mưu sinh, lập nghiệp của Đoàn các cấp đã góp phần hỗ trợ kịp thời về nhu cầu lập thân, lập nghiệp, vượt khó vươn lên của thanh niên.

Sáu năm qua, thành phố tổ chức 1.281 ngày hội việc làm, sàn giao dịch việc làm, thu hút 573.171 thanh niên tham gia, trong đó 422.652 thanh niên được giới thiệu việc làm. Riêng 2 năm 2011, 2012 Chương trình “Tiếp sức người lao động” tại bến xe Miền Đông, Miền Tây đã nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của nhiều doanh nghiệp trong việc tham gia đăng ký tuyển dụng lao động. Chương trình đã tiếp cận, hỗ trợ cho 114.000 lượt thanh niên; Hỗ trợ cho thanh niên vay vốn hơn 1.066 tỷ đồng; có 1.669 hoạt động nâng cao tay nghề, thu hút 361.447 thanh niên công nhân tham gia. Đảm bảo các yếu tố thanh niên được bình đẳng giới trong lao động, việc làm; thanh niên sau cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng, thanh niên chậm tiến cũng được tuyên dương hỗ trợ học nghề, tạo việc làm tại địa phương, đơn vị.

- Quyền và nghĩa vụ của thanh niên trong bảo vệ Tổ quốc: Qua 5 năm đã có 25.200 thanh niên thành phố thực hiện nghĩa vụ quân sự. Thanh niên được cử tham gia các chương trình giáo dục Quốc phòng-an ninh; thực hiện nghĩa vụ quân sự và sau thời gian hoàn thành nghĩa vụ quân sự trở về được tạo điều kiện giới thiệu việc làm hoặc tiếp tục trở về đơn vị đã công tác trước khi thực hiện nghĩa vụ quân sự; qua đó, thanh niên được rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, giữ gìn bí mật quốc gia, đấu tranh chống mọi hành vi xâm hại đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội.

- Quyền và nghĩa vụ của thanh niên trong hoạt động khoa học, công nghệ và bảo vệ tài nguyên, môi trường: Hàng năm, thành phố tổ chức các hoạt động tình nguyện, hoạt động xã hội cho đoàn viên, thanh niên thành phố tham gia như: Hiến máu tình nguyện, Tiếp sức mùa thi, Mùa hè xanh, Kỳ nghỉ hồng, Hành quân xanh, Hoa Phượng Đỏ; tổ chức làm vệ sinh môi trường các tuyến sông, kênh, rạch trên một số địa bàn Quận - Huyện; thực hiện đề án trồng 500.000 cây xanh ven sông, kênh, rạch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện trong 5 năm 2011 - 2015;

Ngoài ra, Thành phố đã tổ chức Cuộc thi sáng tạo tiết kiệm năng lượng năm 2011 nhằm tìm kiếm những ý tưởng hay, có khả năng ứng dụng vào thực tế về tiết kiệm năng lượng, một số công trình có giá trị ứng dụng cao như: “Nghiên cứu tái chế dầu mỡ trong nước thải nhà hàng khách sạn làm nhiên liệu sinh học”; “Máy ấp trứng tự động sử dụng năng lượng mặt trời” “Xe điện scooter tiết kiệm năng lượng” “Bộ thí nghiệm đa năng dùng HDL - 9000 trong đào tạo và thực nghiệm lập trình điều khiển phun xăng điện tử tiết kiệm nhiên liệu”... Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng Giải thưởng Nghiên cứu khoa học sinh viên - Euréka, Vườn ươm khoa học công nghệ trẻ. Trong 5 năm, từ 2007 - 2012, đã có 2.375 đề tài tham dự giải thưởng Euréka, 343 đề tài đạt giải, 125 đề tài tham gia vườn ươm sáng tạo khoa học trẻ trong đó có 98 đề tài chuyển giao để ứng dụng vào thực tiễn.

- Quyền và nghĩa vụ của thanh niên trong hoạt động văn hóa, nghệ thuật, vui chơi, giải trí:

Thành phố đã chỉ đạo các Sở ban ngành phối hợp với Thành Đoàn và các đơn vị tổ chức nhiều hội thi, sân chơi cho thanh thiếu niên thành phố trong năm 2012 như: Liên hoan tiếng ca học đường, Liên hoan tiếng hát học sinh, sinh viên các trường mang tên Chủ tịch Tôn Đức Thắng; tổ chức hội trại “Tự hào nòi giống tiên rồng” dành cho học sinh sinh viên tại Công viên Lịch sử văn hóa dân tộc tại quận 9...

Bên cạnh đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp với Thành đoàn tổ chức các chương trình biểu diễn nghệ thuật phục vụ nhân dân ở vùng sâu vùng xa, tại các Khu chế xuất - Khu công nghiệp, các ký túc xá sinh viên trên địa bàn thành phố với hàng ngàn suất diễn phục vụ miễn phí với thành phần tham dự là các đoàn viên thanh niên đang công tác tại các sở - ngành, các ca sĩ trẻ, học sinh sinh viên của các trường đại học trên địa bàn thành phố.

- Quyền và nghĩa vụ của thanh niên trong bảo vệ sức khỏe: Để tạo điều kiện cho thanh niên trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong bảo vệ sức khỏe, thành phố đã thực hiện chương trình vận động đưa các y bác sĩ trẻ về công tác ở các huyện trên địa bàn của thành phố; hàng năm tổ chức khám, chữa bệnh cho hơn 100.000 thanh, thiếu nhi thành phố; tổ chức khám sức khỏe tổng quát, phát thuốc miễn phí tại phường, xã, thị trấn cho đoàn viên, thanh niên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, tổ chức hoặc đăng ký tham gia các hoạt động thể dục, thể thao nhằm bảo vệ, chăm sóc, sức khỏe, rèn luyện thể chất; tham gia các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS, phòng chống ma túy và các tệ nạn xã hội,..

- Quyền và nghĩa vụ của thanh niên trong quản lý nhà nước và xã hội: Các chính sách của Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố và chính quyền các cấp đối với thanh niên và công tác thanh niên, đều có sự tham gia ý kiến, góp ý, tham mưu của tổ chức Đoàn cùng cấp và các tổ chức thanh niên do Đoàn làm nòng cốt; vai trò giám sát và phản biện xã hội của thanh niên đối với việc xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách về thanh niên và công tác thanh niên thành phố cơ bản được bảo đảm.

Thành phố hiện có các đơn vị doanh nghiệp do Thành Đoàn đang quản lý như các Nhà Văn hóa, các Trung tâm (Nhà Văn hóa Thanh niên, Nhà Văn hóa Sinh viên, Nhà thiếu nhi, Trung tâm Hỗ trợ Sinh viên, Trung tâm Khoa học Công nghệ Trẻ, Trung tâm Hỗ trợ thanh niên công nhân, Trung tâm Sinh hoạt Dã ngoại thanh thiếu niên thành phố, Trung tâm Hướng nghiệp, dạy nghề và giải quyết việc làm cho thanh niên, Trung tâm Công tác xã hội), Trường Đoàn Lý Tự Trọng; hoặc thực hiện một phần chức năng của công tác thanh niên như cơ quan báo chí, xuất bản, truyền hình (Báo Tuổi trẻ, Báo Mực Tím - Khăn Quàng Đỏ - Nhi Đồng, Nhà xuất bản Trẻ, Truyền hình Thanh niên, Hãng phim Trẻ), hoặc các đơn vị doanh nghiệp do Thành Đoàn có cổ phần, qua sản xuất kinh doanh tạo ra nguồn kinh phí tổ chức phong trào thanh niên (Công ty TNHH 1 thành viên In Lê Quang Lộc, Công ty Huy hiệu Thanh niên, Công ty Quảng cáo Trẻ, Công ty Cổ phần Du lịch Thanh niên). Nhiều đơn vị có quy mô, có phạm vi, hiệu quả hoạt động trong cả nước như Báo Tuổi trẻ, Nhà Xuất bản Trẻ.