Phân chia di sản thừa kế

Chào bạn, chúng tôi rất hiểu và thông cảm với vấn đề mà gia đình bạn đang gặp phải. Nếu xét về mặt tình cảm gia đình thì em trai của bạn có trách nhiệm thực hiện di nguyện mà bố bạn đã để lại, theo đó, em trai bạn có trách nhiệm chia lại 7,8 sào vườn cho chị gái và bạn; đồng thời các anh em sẽ tiến hành phân chia 512m2 đất theo sự sắp đặt của bố bạn.
Tuy nhiên, về mặt pháp luật, bạn và những anh chị em khác sẽ gặp bất lợi trong vấn đề yêu cầu em trai tiến hành phân chia đất theo ý nguyện của bố bạn. Bởi lẽ:
Thứ nhất, đây là trường hợp thừa kế theo pháp luật, không phải thừa kế theo di chúc.
Trước khi chết, bố bạn chia phần tài sản cho các anh chị em bằng miệng, không lập thành văn bản. Mặc dù Điều 649 Bộ luật dân sự quy định “Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng”, tuy nhiên, di chúc bằng miệng phải thỏa mãn các điều kiện sau đây mới được coi là di chúc hợp pháp:
- Trong trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa do bệnh tật hoặc các nguyên nhân khác mà không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.
- Di chúc miệng được coi là hợp pháp, nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực.
Theo quy định trên, di nguyện cuối cùng của bố bạn về việc phân chia tài sản cho các con không thể được coi là di chúc hợp pháp và như vậy, về mặt pháp luật, em trai bạn không có trách nhiệm phải thực hiện đúng di nguyện của bố bạn. Trong trường hợp này, di sản do bố bạn để lại được chia theo pháp luật (theo quy định tại Khoản 1 Điều 675 Bộ luật dân sự).
Thứ hai, di sản của bố bạn để lại không bao gồm toàn bộ mảnh vườn 7,8 sào nam bộ và một mảnh đất mặt tiền 512m2 có 1 căn nhà cấp 4 như bạn nêu.
Ðiều 634 Bộ luật dân sự quy định về di sản như sau: “Di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác”. Theo quy định này, di sản do bố bạn để lại phải thuộc quyền sở hữu/sử dụng của bố bạn tại thời điểm mở thừa kế.
Theo thông tin bạn cung cấp, bố bạn qua đời vào tháng 1 năm 2015, để lại một mảnh vườn 7,8 sào nam bộ và một mảnh đất mặt tiền 512m2 có 1 căn nhà cấp 4; tuy nhiên, bạn cũng nêu rõ rằng: trước khi mất bố bạn đã sang tên sổ đỏ mảnh vườn 7,8 sào cho em trai bạn đứng tên. Như vậy, mảnh vườn 7,8 sào không còn là tài sản thuộc quyền sử dụng của ba bạn nữa, nên không thể coi đây là di sản do bố bạn để lại. Mảnh vườn hiện do em trai bạn đứng tên nên em trai bạn có toàn quyền sử dụng mảnh vườn đó và không có trách nhiệm phân chia cho các anh chị em khác.
Thứ ba, từ những phân tích nêu trên, các vấn đề liên quan đến thừa kế của ba bạn được xác định như sau:
- Xác định di sản: Di sản do bố bạn để lại chỉ bao gồm mảnh đất mặt tiền 512m2 có 1 căn nhà cấp 4.
- Xác định người thừa kế: Di sản được chia cho những người thừa kế theo pháp luật của bố bạn, theo thứ tự quy định tại Điều 676 Bộ luật dân sự. Theo đó, cả bốn anh em bạn đều có quyền ngang nhau trong việc hưởng di sản do bố bạn để lại.